Migrantenkerken

In december 2018 verscheen het rapport 'Christenen in Nederland' van het Sociaal Cultureel Planbureau onder andere over christenmigranten in Nederland.

Volgens dit rapport wonen er ongeveer 1 miljoen christenmigranten in Nederland. Zij komen samen in ongeveer tweeduizend verschillende geloofsgemeenschappen. Dit rapport schrijft dat dit slechts schattingen zijn. Ook de definitie van de migrantenkerk is niet eenduidig.

De verkorte versie uit dit rapport luidt:
Een migrantenkerk is een christelijke geloofsgemeenschap die haar geloof belijdt in een vreemd land op een manier die in ieder geval deels overeenkomst met die van het land van herkomst (grotendeels zijn dit monoculturele kerken).

Deze term is niet onomstreden. Dit komt omdat zowel het woord ‘migrant’ als het woord ‘kerk’ moeilijk af te bakenen zijn. Veel mensen uit deze geloofsgemeenschappen voelen zich geen migrant meer en ervaren de term als discriminerend. Iedere geloofsgemeenschap kent wel een eigen culturele achtergrond, maar tegelijk is het onderdeel van de Nederlandse cultuur. De voorkeur gaat daarom uit naar de term interculturele kerk (tussen de culturen)

Mede naar aanleiding van dit rapport heeft nieuwsuur een inzichtgevende reportage gemaakt over interculturele kerken. 

Het kan heel verrijkend zijn om als lid van de Protestantse Kerk Nederland of groep gemeenteleden kennis te maken met een interculturele kerk. Zeker wanneer je in je eigen woonplaats hebt kennisgemaakt met een christenmigrant die lid is van een interculturele kerk. Van belang is om het eerste doel niet te laten zijn een gezamenlijke viering, daarmee overvraag je je eigen kerk en de interculturele kerk, die ook gesteld is op de eigenheid.

De volgende tips kunnen helpend zijn:

Ga eerst naar de interculturele kerk toe

• Ga eerst eens op bezoek bij een interculturele kerk. Wellicht dat een mede gemeentelid geregeld naar een kerkdienst gaat in de moedertaal. Vraag om met hem of haar mee te gaan. Anders zelf op zoek op www.interculturelekerken.nl
• Ga liefst met twee of drie mensen, dan kunt u na afloop ervaringen delen. Van belang is om open vragen te gaan stellen en een eigen oordeel over vreemde ervaringen uit te stellen.
• Leg van tevoren contact. Liefst telefonisch contact. Eventueel via facebook of app. Vraag wanneer en waar de kerkdienst gehouden wordt en of er vertaling aanwezig is.
• Neem de tijd voor uw bezoek. Houd er rekening mee dat diensten in interculturele kerken soms langer duren dan in een gemiddelde Nederlandse kerk, soms wel drie uur. Waar men in Nederlandse gemeenten elkaar ontmoet en koffie drinkt na de kerkdienst, wordt er in
  migrantenkerken vaak ook met elkaar gegeten na de kerkdienst. Het is vaak een feest van
  ontmoeting van mensen, die van heinde en ver komen.
• De gastvrijheid is dikwijls heel groot bij interculturele kerken. Bovendien waarderen zij het zeer wanneer er aandacht en interesse is voor het eigene en unieke van hun geloofsgemeenschap.
• In sommige interculturele kerken is het vanzelfsprekend dat een gast het woord krijgt om een getuigenis te geven vanuit de Bijbel. Dit doet men dikwijls om de gast te eren. Je hoeft het niet te doen. Stel jezelf kort voor en maak duidelijk waarom je komt, waarbij eenvoudige belangstelling om medechristenen beter te leren kennen voldoende is. Geen grote verwachtingen uitspreken of wekken.
• Een eenmalig bezoek wordt over het algemeen evenzeer op prijs gesteld als meerdere keren met verschillende groepen, bespreek het met elkaar;

Nodig hen uit in uw eigen kerk

• U kunt hen daarna uitnodigen om uw kerkdienst eens te bezoeken. Als u weet wanneer men komt, kunt u ervoor zorgen dat ze zich extra welkom voelen.
• Spreek een kwartier voordat de kerkdienst begint af, zodat er de tijd is om te wennen of wanneer er gezocht moet worden dat men toch op tijd is;
• Laat de predikant hen welkom heten, want in niet Westerse culturen wordt de leider dikwijls met meer ontzag bejegend en een welkom van zijn kant kan als zeer erend ervaren worden.
• Misschien is het nodig dat iemand de dienst voor hen vertaalt.
• Zorg dat ze de lezingen in hun eigen Bijbel kunnen meelezen.
• Misschien willen ze iets vertellen tijdens of na de dienst over hun eigen gemeente of land van herkomst. Bespreek dit vooraf.
• Misschien willen ze een lied zingen. Zorg dan voor een vertaling of toelichting.
• Als u eerst bij hen op bezoek bent geweest, zult u zich meer bewust zijn van de verschillen. U kunt hier uitleg over geven.
• Neem de tijd om na afloop na te praten, minstens met een kop koffie erbij.

Het contact verdiepen

• Als u het contact wilt verdiepen, zou u met een groepje gemeenteleden van de eigen en de andere gemeente samen kunnen eten. Tijdens de maaltijd kunt u elkaar beter leren kennen. Spreek over alledaagse dingen (wonen, werken, gezondheid, familie). Zorg voor een warme sfeer en pak even lekker uit met wat extra verwennerij. Juist gastvrijheid is zo belangrijk. De ander zich welkom voelt door de inzet van de gastheer en –vrouw.
• Doe een eenvoudige gezamenlijke activiteit: Voedselbank, ondersteunen statushouders, naar AZC
• Als u een gezamenlijke viering wilt organiseren, kies dan voor een zangdienst, waarin de liederen toegelicht worden. Dat is voldoende. Een gezamenlijke viering hoeft niet het einddoel te zijn. Vaak blijkt samen vieren toch lastig.
• U kunt er ook voor kiezen dat in beide kerken eenzelfde lezing wordt gehouden, eenzelfde lied wordt gezongen, of dat er een voorwerp wordt uitgewisseld die de verbondenheid tussen beide gemeenten benadrukt (bijvoorbeeld een kaars).
• Of organiseer een jongerendienst met veel muziek, waar jongeren uit beide gemeenten voor worden uitgenodigd.
• Ook kunt u een zanggroep uitwisselen.
• Richt u niet in de eerste plaats op zondagse vieringen, maar denk ook aan andere bijeenkomsten.
• Het gaat vooral om aandacht voor elkaar en meeleven met elkaar.
• Hou er rekening mee dat er ook hulpvragen kunnen komen. Laat merken dat je bereid bent te helpen ook al zou je nog niet goed weten hoe je dat zou moeten doen. Van belang is om te laten merken dat je de relatie met de ander belangrijk vindt.
  
  Omgaan met verschillen:
• Heb respect voor elkaar: sta open voor andere gewoontes en denkbeelden, veroordeel niet,
  accepteer dat de ander zichzelf mag zijn.
• Wees uzelf: u hoeft uw eigen gewoontes en denkbeelden niet weg te cijferen, maar integendeel vertel er openhartig over, dat geeft ook de ruimte aan het volgende:
• Wees nieuwsgierig naar de ander: durf vragen te stellen. Stel vooral open vragen en stel uw
  oordeel over de ander uit.
• Wees bescheiden in uw verwachtingen en geef het contact niet te gauw op.

Bij de verhuur van een kerkgebouw aan een interculturele kerk (migrantenkerk) kan heel wat komen kijken. Allereerst een typering van de grondhouding in een paar algemene adviezen:

• Beschouw de anderen als medechristenen die niet altijd financieel draagkrachtig zijn.
• Ontmoet elkaar eerst in de te verhuren ruimte onder het genot van een bakje koffie of thee
  en bespreek elkaars verwachtingen.
• Zorg van beide zijden voor één persoon die met elkaar overleggen over het opstellen en
  nakomen van afspraken.
• Spreek met elkaar een kennismakingsperiode van een maand of kwartaal af, waarna je met
  elkaar opnieuw bespreekt of je doorgaat van beiden kanten.
• Bedenk dat er ook kan worden bijdragen in natura als schoonmaak en onderhoud.
• Wees een betrouwbare partner zowel voor als na de huurovereenkomst.

CHECKLIST AANDACHTSPUNTEN IN HUUROVEREENKOMST
1. Termijn huurovereenkomst
a. Indexering huurprijs
b. Automatische verlenging
c. Opzegtermijn
d. Hoogte van een eventuele borgsom

2. Beschrijving ruimtes die gehuurd worden. Ingeval van de huur van een gedeelte van het pand
a. Bij de huur inbegrepen zaken (zoals orgel, piano of geluidsinstallatie).
b. Toegangsmogelijkheden en tijden
c. Sleutelbeheer

3. Benoemen van een contactpersoon
a. Afspraken over onderhoud
b. Afspraken over overlast (geluid, afval of niet schoon opleveren)
c. Afspraken over schoonmaken van de ruimten
d. Aansprakelijkheid bij evt. schade aan het gehuurde
e. Afspraken over het regelen van BHV (bedrijfshulpverlening) tijdens de bijeenkomsten
f. Afspraken over het afsluiten
g. Beschrijving welke activiteiten wel of niet in het kerkgebouw mogen plaatsvinden
h. Afspraken over tussentijdse aanpassingen
i. Afspraken over mogelijke huurachterstanden
j. Afspraken hoe te handelen in geval van overlast
k. Afspraken over de gebruikstijden
l. Afspraken over het gereedmaken van de ruimten
m. Afspraken over het weer opruimen van de ruimten

In het boek “Kerken delen” staat een duidelijke checklist, die hierboven is opgenomen.