In aanloop naar het nieuwe jaarthema van de Protestantse Kerk, ‘Ga mee! Samen getuigen van geloof, hoop en liefde’ zijn leden van het panel van de Protestantse Kerk gevraagd naar hun visie op en ervaringen met oecumene en christelijke eenheid. Over ‘eenheid onder christenen’ zijn de leden van het panel het verrassend met elkaar eens.
340 leden van de Protestantse Kerk vulden de vragenlijst over eenheid en oecumene in. ‘Eenheid onder christenen’ vindt 95% van de ondervraagden belangrijk, 97% maar liefst voelt zich verbonden met christenen wereldwijd en 91% vindt het belangrijk om als christenen eenheid uit te stralen.
Samen Gods liefde leven
Het nieuwe jaarthema ‘Ga mee! Samen getuigen van geloof, hoop en liefde’ is gebaseerd op het hoofdstuk ‘Kinderen van één vader’ uit de visienota van de Protestantse Kerk, Van U is de toekomst. Met dit jaarthema worden gemeenten van de Protestantse Kerk uitgedaagd om samen op te trekken met andere gelovigen en mensen van goede wil.
Scriba René de Reuver zegt over het jaarthema: “De kerk van Christus is kleurrijker dan we denken. De heilige Geest draagt er zorg voor dat het evangelie doorklinkt in de veelheid en diversiteit van alle talen en culturen. Door elkaar als volgelingen van Jezus te erkennen en herkennen, te zoeken en de hand te reiken, zijn we gezamenlijk krachtige getuigen van Gods goedheid in de wereld.” Alle heiligen zijn nodig om de grootsheid van Gods liefde in Christus te kennen en te vertolken, stelt Efeziërs 3:18,19. De Reuver wil gemeenten daarom uitdagen om contact te leggen met andere christenen in de eigen omgeving en te verkennen hoe je samen Gods liefde kunt leven.
Dat dat niet altijd eenvoudig is, erkennen de respondenten. Zoals een van hen aangeeft: ‘We zeggen allen in één God te geloven, als kinderen van één Vader. Die God zou ik voor het voetlicht willen brengen. Dat lukt niet als er onderling geharrewar is, dát is God niet.’
Contact met andere geloofsgemeenschappen
Als je de respondenten van dit onderzoek mag geloven, wordt samen getuigen van geloof, hoop en liefde geen enkel probleem. De bereidheid om samen op te trekken lijkt heel groot. In de praktijk hebben veel gemeenten al contact met andere geloofsgemeenschappen.
- 50% organiseert gezamenlijke religieuze momenten en werkt samen op diaconaal vlak
- 38% organiseert samen met andere geloofsgemeenschappen de week van gebed
- 24% organiseert samen activiteiten voor de jeugd
- 18% heeft gezamenlijke gesprekskringen
Ingezoomd op het type geloofsgemeenschappen, ontstaat het volgende beeld:
- 94% werkt samen met andere gemeenten binnen de Protestantse Kerk
- 71% werkt samen met gemeenten van andere protestantse kerkgenootschappen
- 64% werkt samen met katholieke parochies
- 35% werkt samen met een kerk in het buitenland
- 28% werkt samen met een evangelische of pinksterkerk
- 26% werkt samen met een internationale kerk (migrantenkerk)
- 19% werkt samen met een moskee
- 13% werkt samen met een synagoge.
Gevraagd om een reactie zegt scriba De Reuver te hopen dat meer gemeenten contact gaan zoeken met migrantenkerken. “De samenleving en de kerk verkleuren, Goddank. Meer kleur impliceert meer taal. Inmiddels zijn er meer dan een miljoen christenen van andere culturen in Nederland. Laten we elkaar inspireren. Want meer kleur en meer taal zijn een teken van de rijkdom en grootheid van de Schepper die ons aan elkaar geeft.”
Verrijkend én lastig
De reeds bestaande contacten tussen geloofsgemeenschappen worden door de respondenten vooral als ‘verrijkend’, ‘leerzaam’, ‘respectvol’ en ‘positief’ ervaren, zo blijkt uit de open antwoorden. Wel mist men soms de diepgang, de contacten blijven wat oppervlakkig.
Daarnaast blijkt ‘eenheid onder christenen’ ook lastig. ‘Positief, inspirerend en verrijkend, ook al gaat het niet vanzelf’, aldus een van de respondenten. En dat ‘niet vanzelf’ zit voornamelijk in het feit dat men ‘te veel voor eigen parochie spreekt’. En dat kan vervolgens van alles zijn: men vindt de ander te conservatief of juist te expressief, men ervaart te weinig openheid of mist de aandacht voor Bijbel en gebed.
Eenheid uitstralen spannend
91% vindt het belangrijk als christenen eenheid uitstralen. Maar uit de open antwoorden blijkt dat daar wel wat kanttekeningen bij geplaatst worden.
Voor een deel van de leden kan dat alleen als de ander ‘het gereformeerd belijden’ serieus neemt. Een ander deel geeft aan dat dat alleen kan als de ander niet ‘te streng gelooft’.
Hier komen we op het spannende punt rond eenheid. Zomaar wat citaten van mensen die mee hebben gedaan aan dit onderzoek:
- ‘Als ik meedoe met christelijke initiatieven maakt het me niet uit van welke kerkmensen deze afkomstig zijn. Op het niveau van geloofsgesprekken ligt dat anders, dan kan ik me soms wel schamen voor of ergeren aan andere christenen.’
- ‘Als het ergens ter wereld belangrijk is om eenheid met andere christenen uit te stralen, dan is het wel in ons eigen land. Is het echt nodig dat ik het waarom daarvan aangeef? Ik neem aan dat onze Protestantse Kerk van die uitstraling het best mogelijke voorbeeld geeft, al weet ik drommels goed dat zelfs de verscheidenheid daarbinnen en de ermee samengaande onderlinge omgang helaas van het tegendeel getuigt.’
- ‘Er zijn ook christelijke uitingen en meningen waarvan mijn haren recht overeind gaan staan.’
Bovenstaande is opvallend te noemen als je bedenkt dat in het onderzoek 95% van de respondenten aangeeft dat het ze raakt als christenen elkaar onderling de maat nemen.
Scriba De Reuver: “Ik kan begrijpen dat het moeilijk is als de beleving en de interpretatie van het geloof bij een ander heel anders zijn dan die van jezelf. Tegelijkertijd zijn mijn beleving en interpretatie geen maatstaf voor het ervaren van eenheid. Het gaat om de ene Heer. Christus’ liefde is onvoorwaardelijk voor ieder mens bedoeld, ook voor degene die een heel andere achtergrond heeft dan ik en op andere wijze het geloof beleeft. Ook het gesprek over onderlinge verschillen is een teken van eenheid. Je gaat elkaar niet uit de weg maar zoekt naar wat bindt over culturele en theologische verschillen heen. Beter nog: je zoekt naar wie je samenbindt.”
Theorie en praktijk
Volgens het onderzoek is 66% van de respondenten geïnteresseerd in wat andere christenen precies geloven. En 60% geeft aan graag verhalen over christenen in andere landen te lezen. Toch geeft maar 34% aan bewust contact te zoeken met andere christenen, en heeft maar 29% regelmatig gesprekken over het geloof met mensen die iets anders geloven dan zijzelf. Ook dat is opvallend; 81% geeft namelijk aan graag gesprekken over het geloof te voeren.
Het komende jaarthema ‘Ga mee! Samen getuigen van geloof, hoop en liefde’ klinkt wellicht vrolijk en eenvoudig, misschien zelfs als een ‘open deur’. Maar het kent ook een uitdaging: oprechte interesse in andermans geloofsopvattingen.
Of zoals twee respondenten het zeggen:
- ‘Geloof verbindt, is groter dan de mens. De verschillen in geloof berusten op interpretaties en dat gaat ten koste van de stem van het geloof.’
- ‘We zouden in ieder geval allemaal uit moeten stralen dat we elkaar als gelijken zien en omzien naar allen op deze wereld; christen, andersgelovig of niet gelovig. Dat we elkaar zien als medemens en Jezus nemen als voorbeeld.’
Scriba De Reuver: “Om werkelijk eenheid uit te stralen hoef je de verschillen niet weg te moffelen. Benoem ze eerlijk en ga er respectvol mee om. Het zou krachtig zijn als we als kerken in een gepolariseerd en geseculariseerd Nederland samen getuigen van geloof, hoop en liefde. Als we laten zien dat verschillen niet verdelen maar de eenheid juist verdiepen. De diamant van Gods liefde straalt juist door de vele zijden die het licht op verschillende manieren breken en weerspiegelen.”
Bekijk het gespreksmateriaal bij het jaarthema 'Ga mee':
