Pas wanneer we elkaar recht in de ogen kunnen kijken, kan er een begin gemaakt worden aan een helingsproces. Voor wat betreft de situatie in Palestina en Israël lijkt dit misschien wel verder weg dan ooit. Het is daarom belangrijk om te leren elkaars wonden aan te raken.
Het is hartverscheurend om de beelden van het ongelofelijk diepe lijden te zien. In de viering van Goede Vrijdag dit jaar krijgt het diepe lijden van Joden, Palestijnen en andere volken schrijnende weerklank.
Volharding in politieke opvattingen draagt niet bij aan het verzachten van het leed van Joden, Palestijnen en alle anderen die direct of indirect geraakt worden door de oorlog in en rondom Gaza. Wanneer we anderen willen overtuigen van ons eigen gelijk, leidt dit vrijwel nooit tot meer genuanceerde opvattingen, maar juist bijna altijd tot meer spanningen. Een open en liefdevolle houding, geduld, vriendelijkheid, goedheid en geloof kunnen ons wel verder helpen.
Er is vrijwel geen onderwerp te bedenken waar zoveel verdeeldheid over bestaat, en zo beladen is, als het vraagstuk rondom Israël en Palestina en de relaties met Joden en Palestijnen. Ook, of misschien wel juist, binnen de kerk, is hier - zeker nu weer - veel discussie over. Sinds de barbaarse aanslagen van Hamas in oktober vorig jaar en de naar aanleiding daarvan opgelaaide oorlog, krijgt de Protestantse Kerk veel uiteenlopende vragen en oproepen om partij te kiezen. Dat varieert van 'noodhulp aan Gaza betekent steun aan de vijanden van Israël' tot 'veroordeel de genocide'.
Vaststaat dat de situatie in Gaza en Israël voor onnoemelijk veel leed zorgt en zijn weerslag heeft op de hele regio en wereldwijd. Van partnerorganisaties horen we hoe ook de spanningen in de Westbank toenemen. Veel Palestijnen daar leven met een schuldgevoel: “Waarom mogen wij wel leven terwijl in Gaza zoveel mensen sterven?” Er is ook angst voor invallen van het Israëlische leger in de Westbank en arrestaties die daarop volgen. Armoede neemt in rap tempo toe. Veel Palestijnen die in Israël werken zijn hun baan kwijtgeraakt of zijn bang om die te verliezen.
In Israël leeft men in voortdurende onzekerheid over het eigen bestaansrecht en de angst dat terroristische aanslagen, zoals die van 7 oktober vorig jaar, zich zouden kunnen herhalen. Daarnaast is er grote zorg over het lot van de gegijzelden. Het conflict raakt in meer of mindere mate iedereen in Palestina en Israël, maar ook velen daarbuiten. Dat geldt zeker ook voor de Joodse gemeenschap in Nederland en voor Palestijnen in Nederland.
Voor de Protestantse Kerk is helder dat het nooit een kwestie van 'kiezen tussen partijen' kan zijn, maar dat het een blijvende zoektocht is hoe vrede en humaniteit gediend kunnen worden. De Protestantse Kerk is geroepen tot onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël, maar dat is expliciet niet hetzelfde als de staat Israël, laat staan de Israëlische regering. Kern van de verbondenheid is dat het christelijk geloof niet denkbaar is zonder joodse wortels en dat de kerk geroepen is tot gesprek met het jodendom.
De Protestantse Kerk ziet (volken)recht en in internationale verdragen omschreven mensenrechten als het primaire oriëntatiepunt voor de oplossing van het Israëlisch-Palestijns-Arabisch conflict. Een gebruik van religieuze argumenten om grondgebied te claimen, bijvoorbeeld vanuit een visie op ‘Groot-Israël’, blijft de kerk afwijzen – of zo’n claim nu op joods-zionistische, christen-zionistische of ook islamistische uitgangspunten berust.
De wederzijdse haat en onbegrip, het gepolariseerde debat en het vijanddenken - zowel daar als hier -, staan oplossingen en noodhulp in de weg, met alle gevolgen van dien. Voor het afwenden van een humanitaire ramp, is humaniteit nodig. We moeten ‘de Ander’ altijd als mens blijven zien. Als kerk leren we dit verstaan vanuit Bijbelse grondwaarden. Juist met Pasen staan we erbij stil dat in de wonden en de trauma's de wonden van Christus zichtbaar worden. Concreet houdt dit in dat de Protestantse Kerk alles afwijst wat vrede en rechtvaardigheid in de weg staat en voorstander is van alles wat hier juist aan bijdraagt. De huidige politieke loopgraven staan dit in de weg.
Wij zijn voor een blijvend staakt-het-vuren, voor vrijlating van de gegijzelden en voor een samenleving waarin iedereen in vrijheid, gelijkheid, menselijke waardigheid en rechtvaardigheid kan leven.
Wij veroordelen het buitensporige geweld van beide kanten dat al te veel mensenlevens heeft gekost.
Wij veroordelen onrecht en uitsluiting.
Wij distantiëren ons van directe of indirecte (financiële) steun aan kolonisten en geweld door hen op de Westbank. De Israëlische nederzettingen zijn illegaal.
Wij veroordelen het dat de Joodse gemeenschap in Nederland wordt bedreigd en verantwoordelijk gehouden wordt voor de situatie in Israël en Palestina. Dit is antisemitisme.
Wij zijn tegen het ontzeggen van hulp(goederen) aan degenen die hier afhankelijk van zijn.
Tenslotte roepen we iedereen op die op wat voor wijze dan ook daar een bijdrage aan kan leveren, om er alles aan te doen om honger, ontheemding, vluchtelingenstromen, doden en andere vormen van rampspoed te voorkomen. Politieke opvattingen en vooronderstellingen staan oplossingen veelal in de weg. Elk mens is geliefd door God en naastenliefde begint met het leren aanraken van elkaars wonden. Herkenning en erkenning van elkaars leed zijn noodzakelijk om samen verder te komen.
Wij bidden om vrede en om Gods ontferming: Kyrie Eleison.
René de Reuver, scriba generale synode Protestantse Kerk in Nederland
Jurjen de Groot, directeur Kerk in Actie
