Hoe doe je dat in een tijd van moord, terreur en oorlog? Hoe geef je jezelf een houding zonder kil te worden en cynisch, zonder de ogen te sluiten en je hart?
Allereerst, denk ik, door te beseffen dat het niet voor het eerst is dat de wereld in brand staat rondom het Kerstfeest. Was dat niet al zo vanaf het eerste uur? De keizer in Rome, Herodes in Jeruzalem, de kindermoord in Bethlehem, ...? Inderdaad komt die boodschap van een nieuw perspectief op leven en heil nooit in ‘gepaste tijd’.
Maar dat is toch juist wat de kern van het verhaal uitmaakt: als er niets te hopen of te verwachten valt in Israël of Gaza of de Westbank, in verzorgingshuizen die met schandalige personeelstekorten kampen, in een toekomstperspectief waarbij jongeren een klimaat-ramp op zich af zien komen en ouderen blijven afwegen of ze al dan niet iets van hun welvaart gemak willen inleveren ... In zo’n tijd en in alle tijden spreekt het Kerstverhaal van hoop. Juist omdat wij het zelf niet zouden verzinnen, juist omdat niets erop wijst!
Is dat een goedkoop ‘coping mechanism’, een soort paracetamol (of sterkere pijnbestrijder) voor de ziel?
De oude profeten in Israël hebben dat beslist anders gezien. Ze hebben zich door die hoop-belofte, die ook zij al van hun voorouders hadden geërfd, uit hun navelstarende houding laten halen en laten uitdagen om hun blik te laten gaan tot voorbij de horizon van wanhoop.
Geloof, noem je dat! Het wordt als een kind in mensen geboren, is kwetsbaar, lijdt pijn en blijft geschenk heel je leven lang. Soms ben je het even kwijt en gaat het kopje onder in de beslommeringen van alledag. En dan is het goed dat er feesten zijn in het jaar, dat de tijd weldadig geordend is, en dat het liturgisch jaar ons op gezette tijden onze eigen hoop van weleer, ons geloof van weleer, voorlegt. Als herinnering maar ook als uitdaging om over onze schaduw heen te springen en over de schaduw van zoveel dat ons benauwt.
Het wordt niet Kerst omdat wij er dit jaar extra veel moeite voor doen om de boom (heeft u er nog een, straks?) in de kamer mooi te maken, of omdat de nieuwskanalen tussen de uitzendingen door toch wat klokken laten luiden.
Het wordt Kerst omdat het moet, omdat het ééns en voorgoed begonnen is, daar in Bethlehem, en sindsdien onder de meest verschrikkelijke sterrenhemels al die eeuwen is doorgegaan ... Mensen hebben het geloof vastgehouden, dat het licht het wint van het duister. En dat doet het! Om te beginnen in ons, als wij het ondanks alles wagen om ‘Gloria’ te zingen, straks en wellicht tegen de klippen op. Niet als constatering maar als moedige daad van vertrouwen. Omdat wij diep in ons weten, dat de liefde van God dieper en hoger is dan alle doodse dood om ons heen. Waar dat weten vandaan komt?
Geen idee, het lijkt wel alsof het van buitenaf komt ... Maar het is evident, geloof-waardig, het is het geloof waardig. In ieder geval geloofwaardiger dan de donkere wolken in ons hoofd ooit kunnen zijn. Want kan je daar écht in geloven, wie kan dáárop vertrouwen bouwen, op de macht van het onheil? Het geloof is in die zin wellicht onze enige optie, denk ik soms. De enige optie om niet in het niets te vallen. De enige optie om mens te blijven, in relatie, vertrouwend op wat je niet met handen kunt grijpen of vasthouden.
Gezegende Kerst gewenst!
