Veilige gemeente

Zie de routekaart voor plaatselijke vertrouwenspersonen (pdf).

Een meldprotocol geeft inzicht in wat de vertrouwenspersoon kan doen als zij of hij zich zorgen maakt over een situatie in de gemeente. Het geeft suggesties voor vervolgstappen.

Routekaart voor plaatselijke vertrouwenspersonen (pdf)

Als gemeentelid, als ambtsdrager, als lid van een werkgroep, als tiener op de tienerclub of tijdens catechisatie: op alle ‘posities’ in de kerk moeten mensen zich veilig voelen. Juíst in de kerk. Als er dan iets gebeurt wat als onveilig wordt ervaren - een arm om je heen die heel onprettig voelt, een intimiderende houding, een seksuele toespeling of zelfs handeling - is het mis.

Hoe kom je erachter?

Mensen komen niet snel uit zichzelf met hun gevoelens van onveiligheid of seksueel misbruik. Als ze het al aandurven om er iets over te vertellen, bijvoorbeeld in een pastoraal gesprek, dan weet de predikant of pastoraal vrijwilliger niet altijd goed te reageren. Het gemeentelid voelt zich niet gehoord, niet begrepen en niet erkend en zal niet gauw opnieuw iemand in vertrouwen nemen. Hoe kom je er dan achter of mensen in onveilige situaties zitten? Dat vraagt grote fijngevoeligheid en afstemmen op de ander. En het vraagt soms om zelf het gesprek te openen.

Signalen

In de gemeente kan een ‘niet-pluisgevoel’ ontstaan bij een gemeentelid of ambtsdrager. Een paar voorbeelden:

• Iemand is stiller in bepaald gezelschap dan gebruikelijk.
• Iemand is schichtig of angstig in het gezelschap van een specifieke ander.
• Iemand wil niet meer met een activiteit meedoen en wil niet aangeven waarom.
• Iemand wil niet meer met een persoon te maken hebben en wil niet aangeven waarom.
• Iemand krijgt erg veel aandacht van iemand met een specifieke taak in de gemeente.
• Iemand zondert zich regelmatig af met een ander gemeentelid.
• Iemand wil graag alleen de crèche of een andere kinderactiviteit leiden.

Dit kunnen signalen zijn dat er grensoverschrijdend gedrag plaatsvindt of heeft plaatsgevonden. Het kan ook iets anders betekenen.

Hulpmiddel signalen

Als het gaat om signalen van huiselijk en/of seksueel geweld is het goed deze website te bekijken:

• Signaleren huiselijk geweld: signalenkaart.nl
• Signaleren seksueel geweld: seksueelgeweld.nl/signalen

Deze websites bieden een handreiking om zo vroeg mogelijk signalen voor huiselijk en seksueel geweld te onderkennen. Signaleren is mensenwerk. Signaleren van wat er niet pluis is, vraagt oog en hart van mensen.

Benoem vertrouwenspersonen

Benoem twee vertrouwenspersonen in de gemeente, een man en een vrouw. Gemeenteleden kunnen bij hen terecht met hun vragen, vermoedens en meldingen. Vertrouwenspersonen kunnen bij vermoedens van misbruik binnen de gemeente zelf proactief iemand benaderen. 
Bekijk de veelgestelde vragen over dit onderwerp

Pastorale zorg

Blijvende pastorale aandacht is nodig. Voor pastoraal betrokkenen is het van belang te beseffen wat de impact van misbruik kan zijn: je hebt levenslang. Voor veel slachtoffers is het ‘doodzwijgen’ haast nog pijnlijker dan het misbruik zelf. Net als overigens de vraag ‘Zit je er nu nog mee?’ Jij moet in therapie, terwijl de ander rustig verder leeft.

• Gesprekshandleiding bij een melding over grensoverschrijdend gedrag waar minderjarigen bij betrokken zijn (pdf)
• Protocol dat beschrijft wat te doen bij seksueel misbruik van een gemeentelid door een ambtsdrager, te bestellen in de webwinkel van de Protestantse Kerk
• Handreiking met do’s en don'ts in de communicatie na een melding in de gemeente (pdf)

Omgangsregels zijn afspraken in een groep over hoe je met elkaar omgaat. Die maak je met elkaar en je houdt elkaar eraan. Het maken van omgangsregels is een activiteit die heel goed aan het begin van het seizoen of bij het starten van een groep gedaan kan worden. Die activiteit helpt de groepsleden zich bewust te worden van de verantwoordelijkheid naar elkaar en respectvol omgaan met elkaar. Als de groep van samenstelling is veranderd, ben je toe aan een update.

• Algemene omgangsregels voor alle leden van de Hervormde Gemeente Barneveld
• Tips voor het bespreken en implementeren van omgangsregels van de Vereniging NOV

Als gemeente ben je blij met iedereen die zich voor het kerkenwerk wil inzetten. Maar kies zorgvuldig wie je inzet, zeker in het jeugdwerk. Liever één vrijwilliger te weinig dan de verkeerde. Een zorgvuldige selectie laat zien dat de gemeente het vrijwilligerswerk en het werken met minderjarigen en kwetsbare mensen in de gemeente serieus neemt. Durf ook nee tegen iemand te zeggen.
 
Dit werkt het beste als je uitdraagt dat iedereen hetzelfde wordt behandeld: de waarde van beleid. Het opstellen daarvan is een taak van de kerkenraad.

In het aanstellingsbeleid wordt opgenomen:

• criteria voor elke vrijwilliger (verwachtingen, kennis, ervaring)
• de opmerking dat elke vrijwilliger de gedragscode moet ondertekenen
• [eventueel de opmerking dat elke vrijwilliger een recente Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) moet overhandigen; dit is een keuze]
• een alinea over een jaarlijks gesprek met vrijwilligers waarin ook de veiligheid in de gemeente besproken wordt en het naleven van de gedragscode
• het naleven van bovenstaande punten met een verantwoordelijke hiervoor.

Download hier de Routekaart voor plaatselijke vertrouwenspersonen (pdf)