Toen in 2010 bekend werd dat de toenmalige predikant van de gemeente Westerwert met emeritaat zou gaan, telde de gemeente nog zo’n vijftien actieve leden, verspreid over vier dorpen. De gemeente besloot er nog één keer vol voor te gaan met een fulltime predikant. “Ik mocht met het initiatief Nijkleaster de kar trekken”, vertelt de huidige predikant, Hinne Wagenaar.
Samen met zijn vrouw Sietske Visser streek hij neer in een van de vier dorpen, Jorwert. Daar startte hij naast zijn normale gemeentewerk met kloosteractiviteiten. “We werden al snel ‘de wandelkerk’ genoemd, omdat we met elke activiteit naar buiten gingen.”
Inmiddels trekt Nijkleaster mensen aan uit het hele land. Ze willen in het weidse Friese landschap op adem komen en zich bezinnen op hun leven en hun geloof. Ze doen mee aan de kleasterkuier op woensdag, de kleaster-viering op zondag, maandelijkse kleaster-zaterdagen en het jaarlijkse Pinksterpaad, een inspirerende wandeltocht op Tweede Pinksterdag.
Donder en bliksem
“De mensen in de omliggende dorpen zagen het met belangstelling aan”, vertelt Wagenaar. “Ze dachten: dit is niet de naar binnen gekeerde, autoritaire, betweterige kerk die we gewend zijn. Dat beeld hadden ze wel, ja. Ik hoorde een dorpeling een keer zeggen: ‘We dachten dat het gedonder met die gereformeerden voorbij was en nu begint het gebliksem weer.’ Maar dat zeggen ze nu niet meer. Nu zeggen ze: ‘Kunnen we dit of dat niet samen doen?’”
Van de vijftien actieve leden zijn de meeste gebleven én er zijn leden bij gekomen. Ze komen naar de vieringen in de monumentale Radboudkerk in Jorwert of naar de kleaster-activiteiten in de recent gerestaureerde en duurzaam verbouwde monumentale boerderij Westerhûs, net buiten Jorwert. Het complex bevat drie kloosterwoningen, negen gastenverblijven, en de gerestaureerde boerderij met gemeenschapsruimtes – waaronder een dagkapel in de melkkelder.
Onze tempel
De Radboudkerk is verkocht aan de Stichting Alde Fryske Tsjerken. De nieuwe kloostergemeente huurt het kerkgebouw nu van die stichting. “De kerk in Jorwert blijft onze tempel. Voor de zondagse vieringen en voor activiteiten met grote groepen, om zo de rust in het klooster te bewaren. Wij zijn geen gewone protestantse gemeente, maar een gemeente die een klooster exploiteert. Onze gemeenteleden gingen eens in de twee weken naar de kerk. Maar nu kunnen ze, als ze dat willen, elke dag een activiteit meemaken. Meditatie, toerusting, gesprekskring: we bieden een palet om uit te kiezen. Maar ik besef ook dat de kloosterspiritualiteit niet voor iedereen is weggelegd, het is een speciale spiritualiteit van stilte en bezinning. Daarom kunnen mensen kiezen in hoeverre zij betrokken willen zijn.”
Wagenaar en zijn vrouw wonen sinds kort in het kloostercomplex, samen met een ander echtpaar. Zij zijn kleasterlingen ‘binnen de poort’: zij dragen de gemeenschap en de spiritualiteit. Elke dag zijn ze een dagdeel beschikbaar voor de mienskip (gemeenschap). De andere dertien kleasterlingen ‘buiten de poort’, die zich met Pinksteren ook aan de gemeente verbinden, beleven thuis de spiritualiteit en zijn een dagdeel per week beschikbaar. Lid of freon (vriend) worden is ook mogelijk en de meest ‘losse’ verbinding is die van stiper (donateur).
‘Wij hopen dat we meer en meer de mens worden zoals we bedoeld zijn’
Heilige grond
“Wij proberen een binnenstebuitenklooster te zijn”, vertelt Wagenaar. “Het is een komen en gaan van mensen, open naar de wereld, niet afgesloten. Mensen verbinden zich, maar doen soms ook een stap terug. Ik zie het als een schuilplaats, een plek om op adem te komen. De afgelopen tien jaar zijn we steeds teruggekeerd naar de grondvraag: waarom? Waarom doen we dit? Het antwoord hebben we gevat in één zin: ‘Ruimte maken voor God om mens te worden.’ Wij hopen dat we meer en meer de mens worden zoals we bedoeld zijn. Dat is een dagelijkse oefening.”
De komende tijd wordt spannend, beseft Wagenaar. “Het bestuur, dat nu de kloosterraad heet, zal natuurlijk vragen dat de exploitatie rondkomt, dat er genoeg boekingen en reserveringen zullen zijn. Hoe gaat het lopen? Blijven de mensen komen? Wij zijn geen stadsklooster, maar zitten midden in een natuurgebied. Je moet er wat voor over hebben om hier helemaal naartoe te komen. Maar tegelijkertijd: op deze plek heeft eeuwen geleden ook een klooster gestaan. We zijn hier op heilige grond. Hier ben je even in een andere wereld van stilte, rust en natuur.”
‘Hoe gaat het lopen? Blijven de mensen komen?’
Ruimzinnig
“We gooien het net aan de andere kant uit, net zoals in Johannes 21, en dat is spannend. Dat vraagt vertrouwen, want je doet iets wat niet gewoon is. En dan hoef ik niet per se die 153 vissen te vangen. Het gaat niet om aantallen maar om het uitleven van de missie: beschikbaar zijn voor mensen in deze hectische, rusteloze, seculiere maatschappij – en niet alleen voor de eigen mensen. Daarom moeten we niet te bang zijn en ruimzinnig en vrijmoedig aan de slag gaan.”
Net buiten het dorp Jorwert, in de stilte van het Friese platteland, bevindt zich de kloostergemeenschap Nijkleaster. Activiteiten en bijeenkomsten zijn open voor iedereen die zich wil bezinnen of op adem wil komen.
>> nijkleaster.frl/agenda
Tekst: Theanne Boer Foto’s: Nijkleaster, Sjaak Verboom
