Uitleg & Achtergrond
In deze serie zijn artikelen gebundeld die een bepaald onderwerp uitleggen of achtergrondinformatie bieden.
Landbouwpastoraat is geestelijke verzorging aan hen die werkzaam zijn in de agrarische sector. Wat is daar zo specifiek aan? Welke aandacht vraagt het van de Protestantse gemeente? En wat doe je als ambtsdragers?
Ontwikkelingen
Landbouwpastoraat kent een lange voorgeschiedenis. Ooit was de kerk en de landbouw nauw met elkaar verbonden. Maar met de opkomst van de christelijke standsorganisaties eind 19e eeuw raakten de boeren uit het beeld. Inmiddels zijn de standsorganisaties opgeheven of veralgemeniseerd en vallen de agrariërs weer terug op de kerkelijke gemeenschap als het gaat om geestelijke hulp, pastoraat en meningsvorming. In de jaren ‘70 van de vorige eeuw kende vrijwel iedere kerkelijke provincie een werkgroep 'Kerken en landbouw' die de actuele thema’s onder aandacht brachten. Inmiddels zijn die vrijwel verdwenen.
Hoewel het aantal agrariërs flink is teruggenomen, van 230.000 na de Tweede Wereldoorlog tot nu ongeveer 70.000, is de aandacht voor agrariërs eerder toegenomen. Boeren liggen vandaag onder het vergrootglas. Begrijpelijk, want ze gaan over de veiligheid van onze voeding, beheren ons landschap en leveren een belangrijke bijdrage aan ons milieu. Daarnaast maken we ons als burgers er ook zorgen over, het raakt ons leefgedrag. Vrijwel in iedere kerkelijke gemeente wordt nagedacht over duurzaamheid.
Het probleem waar we met de landbouw in terecht zijn gekomen laat zich kort samenvatten met het woord 'globalisering' dat is het proces waar wereldwijd zo goedkoop mogelijk grondstoffen en landbouwproducten worden ingekocht, vervolgens zo goedkoop mogelijk worden verwerkt en daarna worden aangeboden onder de noemer van merkproduct. De Nederlandse landbouw heeft hierop gereageerd door zich te richten op concurrentie, efficiëntie en economie. Om dit te realiseren werden bedrijver groter, specialistischer en intensiever.
Inmiddels zijn we erachter gekomen dat globalisering ook negatieve effecten kent. Ik noem verlies van biodiversiteit, milieuvervuiling en uitputting van de bodem. Het lijkt erop dat de landbouwers voor deze negatieve gevolgen verantwoordelijk worden gehouden, terwijl het de burger is die juist dit proces kan beïnvloeden door leef-, koop- en stemgedrag.
Het contact met de agrariërs
De zorg voor agrariërs en de landbouw verdelen we in twee aandachtsgebieden, namelijk specifiek pastoraat en bewustwording in de gemeente. Pastoraat is de aandacht die de agrariërs krijgen van de kerkelijke gemeente. Dit kan zijn de aandacht die ze krijgen in de eredienst in de gebeden, prediking en de keuze van de liederen. Dit kan zijn de aandacht die het krijgt in het pastoraat: een bezoek, een kaartje of het organiseren van een bijeenkomst specifiek voor de doelgroep en dit kan ook zijn de aandacht die wordt gegeven op bijzondere momenten als het agrarisch bedrijf getroffen is door extreme weersomstandigheden, rampen of ziekten.
Daarnaast kan de gemeente bezig zijn met bewustwording. Is er een verband tussen geloof en leefgedrag? Wat doen we als burgers hiermee? Welke normen en waarden die te maken hebben met landbouw zijn in de Bijbel terug te vinden? Belangrijk hierbij is dat we niet wijzen naar de agrariërs, maar dat we als gemeente breed een proces ingaan waarin we ons heroriënteren. Daarna kunnen we zien hoe dit kan uitwerken op specifieke agrarische bedrijven.
De specifieke kenmerken
Agrariërs zijn ondernemers, ze moeten winst maken om te kunnen consumeren, reserveren en investeren. Kenmerk van een ondernemer is dat hij visie nodig heeft om op een langere termijn beslissingen te kunnen nemen.
Belangrijkste doel van de agrarische ondernemer is continuïteit. Hij/ zij wil het bedrijf graag doorgeven aan de volgende generatie. Dat is namelijk ook de reden dat hij/ zij zelf boer of tuinder is geworden. Je kunt in Nederland vrijwel niet een agrarisch bedrijf opstarten als je het niet van de familie kunt overnemen.
De agrarische ondernemer werkt met levende have en is afhankelijk van weersomstandigheden, ziekten bij vee en gewas en het welzijn van zijn dieren, bedrijf of grond. Het is ook een wijze van leven, waarbij een balans moet worden gezocht tussen zakelijke begrippen en de liefde voor het bedrijf, gezin en dieren of gewas.
Als er spanningen zijn, zijn die vrijwel altijd verbonden met het gezin, de relatie, de gezondheid van de ondernemer zelf en de prestaties op het bedrijf. Agrarische ondernemers denken problemen vaak op te lossen door harder te gaan werken, minder sociale contacten aan te gaan en vooral geen hulp te vragen.
En voor de kerkelijke gemeente geldt dat de agrariër op verschillende wijze verbonden kan zijn met de gemeente: als lid, als ambtsdrager en als pachter van de grond, die in het bezit is van de gemeente.
De kerkelijke gemeente
Bewust leven is een belangrijk thema binnen de gemeente. God richt zich op heel de schepping. Met de komst van de nieuwe hemel en aarde mogen alle schepselen erbij zijn. Daarnaast spreekt de Bijbel ook over de huidige zorg voor alle schepselen. De mens mag dan wel heersen, maar dat is in verbondenheid met- en in liefde voor- alles wat God met liefde heeft gemaakt. De mens als rentmeester van Gods schepping.
Het is belangrijk om samen te ontdekken hoe het anders moet en kan. Hoe Bijbelse waarden concreet kunnen leiden tot verandering. Ik ben er mij van bewust dat dit bewustwordingsproces heel actueel is. Dat is goed, maar is volgens mij ook te eenzijdig als we geen aandacht durven te schenken aan hen die nu werkzaam zijn in de agrarische sector. Er wordt hard gewerkt, het zijn eerlijke mensen en ze hebben veel liefde voor hun dieren en gewas. Dat moet volgens mij wel aandacht krijgen. Hun zorgen zijn ook onze zorgen en dat geldt eveneens voor hun verlangens.
Wat kan je doen?
- Aandacht geven aan de landbouw en de agrariërs op bid- en dankdagenVerder lezen
Biddag & Dankdag, juist dan is het goed om ook eens te kijken naar actuele thema’s die er dan spelen. - Het organiseren van een thema-avond, leerhuis of cursus waar nagedacht wordt over het bewuste leven. Mogelijk ook verbonden met wat de Bijbel ons leert. Zie ook https://www.michanederland.nl/stikstof/.
- Een bezoek van de ambtsdrager aan het agrarische bedrijf. Ga vooral het bedrijf zelf bekijken met de ondernemer(s) en wees je bewust van je eigen denkbeelden.
- Ga eens met de gemeenteleden op bezoek bij een agrarisch bedrijf, door bijvoorbeeld daar een viering te organiseren of combineer het met een wandeltocht.
- In tijden van crisis aandacht schenken aan de zorgen bijvoorbeeld bij: varkenspest, mond-en-klauwzeer, vogelgriep of de gevolgen van de coronacrisis in de tuinbouw.
