De eerste stappen richting pionieren. Wat is belangrijk bij de voorbereiding van een pioniersplek?

In de eerste fase zijn er drie pijlers belangrijk om tot pionieren te komen: een visie, een team en draagvlak. We lichten deze drie kort toe:

• Een visie
  Om te pionieren is het belangrijk dat er een gedeelde visie gaat ontstaan, een visie waar het
  pioniersteam én de gemeente enthousiast over zijn. Concreet mondt dat uit in een pioniersplan. Daarin staat waarom er gepionierd gaat worden, hoe, voor wie en zo nog wat zaken.
• Een team
  Zonder mensen die de schouders eronder willen zetten, wordt het niets. Het is belangrijk dat er een pioniersteam gaat ontstaan, denk daarbij aan 2 tot 6 mensen die het voortouw willen nemen bij de realisatie van de visie.
• Draagvlak
  De Protestantse Kerk vindt het belangrijk dat pioniersplekken verbonden zijn met één of meer lokale gemeenten of een classis. Er zal draagvlak in die gemeente(n) moeten groeien
  willen ze oprecht ‘ja’ kunnen zeggen tegen pionieren.

Een delicaat proces

De voorbereiding van een pioniersplek is vaak een delicaat proces. De uitdaging is om te zorgen dat de drie pijlers zich ongeveer gelijk op ontwikkelen. Een paar voorbeelden van valkuilen:

• Meestal is het niet handig om een plan al helemaal uit te werken als er nog geen zicht is op
  welke mensen dat plan gaan uitvoeren. Het is belangrijk dat deze mensen – het pioniersteam in wording – betrokken zijn bij de ontwikkeling van het plan of zelfs het voortouw nemen, want dan kan er eigenaarschap groeien bij de mensen die het gaan uitvoeren.
• Vanaf het begin is het belangrijk te investeren in draagvlak. Zo was er een groep mensen
  die al een uitgewerkt pioniersplan hadden en deze groep vroeg zonder gesprekken vooraf aan de kerkenraad om daar ‘ja’ op te zeggen. Dat is niet handig, want de meeste mensen hebben wat tijd nodig om bekend te raken met het idee van pionieren. Gun ook kerkenraadsleden die tijd en neem ze stap voor stap mee in het proces.
• Als er te snel een compleet pioniersteam is, terwijl nog niet duidelijk is wat het plan is / of de
  kerkenraad erachter kan staan, dan kan dat wat strubbelingen geven. Bijvoorbeeld omdat
  kan blijken dat teamleden toch andere visies hebben. Of de kerkenraad is ongelukkig met de
  samenstelling van het team. Zorg daarom dat het team niet te snel ‘af’ is.

Het is belangrijk om deze drie pijlers enigszins gelijk op te laten ontwikkelen. Dat neemt vaak een half jaar tot een jaar in beslag, soms langer. U bouwt dan aan een fundament waarop u in de jaren daarna kunt bouwen. Neem er daarom goed de tijd voor…daar heeft u later plezier van. Ter troost voor pioniers die direct aan de slag willen: beginnen met bouwen aan het fundament betekent niet dat u stil hoeft gaan zitten. U kunt al contact opbouwen met de doelgroep, bouwen aan een mooi team en biddend ontdekken wat het plan wordt. De dynamiek van het pionieren begint al voordat u officieel groen licht krijgt!

Concrete stappen om te zetten

Het proces richting een pioniersplek verloopt bij elke pioniersplek anders. Want het gaat bij elke plek om andere mensen, om een andere cultuur van samenwerken en om andere doelgroepen die je wilt bereiken. Vanuit onze ervaring geven we enkele tips om te bouwen aan deze pijlers.

Bouwen aan een visie

Bij het bouwen aan een visie kunt u onder andere de volgende dingen doen:

1. Zorg dat alle betrokkenen op de hoogte zijn van wat pionieren inhoudt.
   
   Brochure pionieren downloaden  B Brochure pionieren bestellen
   
   Neem contact op met die dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. Zij helpen u aan een begeleider pioniersplekken.
2. Vraag bij de contactpersoon vanuit de landelijke kerk naar een intentieverklaring. Het tekenen hiervan is een niet onbelangrijke stap, omdat er dan helderheid ontstaat over het proces en doel.
3. Vraag bij je landelijke contactpersoon naar documenten om je op weg te helpen, met o.a. het verschil tussen ‘de pioniersreis’ en ‘eredienst eerst’ en bijvoorbeeld met tips voor de begroting.
4. Vraag bij je contactpersoon naar het sjabloon voor een pioniersplan, dat helpt je om de goede vragen te stellen. Ga met verschillende betrokkenen aan tafel om een plan te schrijven.
5. Een veelgemaakte fout is dat mensen te snel van start gaan en te weinig tijd te nemen om eerst te luisterenVerder lezenWanneer je missionair werk vorm wilt gaan geven, is luisteren essentieel. 

Bouwen aan een team

Om te bouwen aan een team kun je de volgende dingen doen:

1. Bespreek waarom u wilt pionieren. Durf daarbij door te vragen bij elkaar. Wat motiveert u?
   Waarom wilt u er tijd en energie in steken? En waar droomt u eigenlijk van?
2. Oefen het geloofsgesprek en bid ook samen. Deel je ‘geloofsbiografie’ met elkaar en hoe dat doorwerkt in het nu. Dat is belangrijk, want pionieren heeft alles met geloven te maken.
3. Eet regelmatig samen. En ga gezellig als team een dagje uit, want dat geeft ruimte om elkaar op andere manieren beter te leren kennen. Zo kan er vertrouwen groeien.
4. Deel met elkaar wat pionieren u mag kosten als u eraan gaat beginnen. Wat gaat u niet meer doen? En wat gaat het betekenen voor je betrokkenheid bij de kerk en eventueel voor uw gezin?
5. Doe samen eens een Belbin-test. Deze staan (gratis) op internet en vormen vaak een leuke start voor een gesprek. Bespreek je sterke en zwakke punten, je leert elkaar zo beter kennen.

Bouwen aan draagvlak
Bij het bouwen aan draagvlak kun je onder andere de volgende dingen doen:

1. Bespreek in de kerkenraad zowel het idee achter pionieren als het concrete pioniersplan. Het is handig om de bespreking van het pionieren te scheiden van de bespreking van het pioniersplan.
2. Sta in deze eerste fase vooral stil bij het ‘waarom’ van pionieren. Wat is uw motivatie? Ga niet te snel in gesprek over het ‘hoe’ en het ‘wat’.
3. Schrijf in overleg met de kerkenraad regelmatig over de ontwikkelingen in het kerkblad. Zo neemt u mensen mee in het proces. En herhaal dan gerust een paar keer wat de motivatie is.
4. Durf ook te benoemen wat de nadelen en kosten van een pioniersplek zijn. Ook Jezus adviseert ons om de kosten te berekenen voordat we een belangrijke stap zetten (Lukas 14:28-33).
5. Geef het pionieren aandacht tijdens een gemeenteavond en geef mensen de gelegenheid hun vragen te stellenen en zorgen te delen. Iemand van de landelijke kerk kan dit ondersteunen.

Bespreek het waarom

We willen benadrukken dat het bespreken van het ‘waarom’ van een pioniersplek belangrijk is bij de start. Wat maakt dat u er tijd, energie en mogelijk geld in wilt investeren? Dat geldt zowel in de kerkenraad, in de gemeente als in het pioniersteam. Vanuit het ‘waarom’ ontstaat er inspiratie!

Stel na elk antwoord nog een keer de vraag ‘waarom’, want vaak kom je pas na een keer of vijf bij de kern uit. Een voorbeeld: als je hoofdpijn hebt, dan kun je gewoon een aspirientje nemen. Je kunt je ook afvragen ‘Waarom heb ik hoofdpijn?’. Misschien ben je wel gespannen omdat het niet goed gaat in je huwelijk. De vraag is vervolgens: ‘Waarom gaat het niet goed in je huwelijk?’ Misschien wel omdat je te weinig communiceert? Of omdat je niet in staat bent om in verbinding te komen met je partner? Vraag zo ook door op het ‘waarom’ bij pionieren…dan komt u bij de kern.

Wie besluit er?

Voordat een pioniersplek van start gaat, zijn er drie partijen die het licht op groen moeten zetten. In de eerste plaats het pioniersteam. Dat klinkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet. Zij hebben vaak behoefte aan een zegen, aan ruimte en oprechte steun; de uitdaging voor betrokken kerkenraden is om niet alleen kritisch te zijn. Daarna is het aan de kerkenraad (soms meerdere, soms de classis) om groen licht te geven, op basis van een concreet pioniersplan. Tot slot beslist de landelijke kerk of ze de pioniersplek gaan steunen.

Fotograaf: Dio van Maaren