De zondagsrust als concept is gebaseerd op het scheppingsverhaal uit Genesis 1 en de verwijzende traditie in Exodus 20. Hierin geeft God de mens de opdracht om van de zevende dag in de week een gewijde rustdag te maken. Dat brengt twee betekenissen met zich mee: deze dag is anders dan de andere dagen in de week, en op deze dag dient men te rusten.
Uittocht
In het bijbelboek Deuteronomium komt er nog een derde reden bij. Na de uittocht uit Egypte zag het volk Israël de sabbat als een dag om te vieren dat zij weer vrij waren. Ze hadden eindelijk weer de vrijheid om rust te nemen én de vrijheid om hun geloof te uiten, onder andere door de sabbat als een bijzondere dag te mogen behandelen zoals hen werd opgedragen in de Tien Geboden. De sabbat werd voor hen een gewijde rustdag waarop zij God eerden en dankten voor hun bevrijding.
Discussie
De eerste christengemeenten, waarover gelezen kan worden in het Nieuwe Testament, namen het principe van een gewijde rustdag over. Maar zij kwamen uit op een andere vorm: voor hen was juist de eerste dag van de week een heel bijzondere, heilige dag. Dit was namelijk de dag waarop Christus was opgestaan en zich weer liet zien aan de discipelen. In 321 stelde keizer Constantijn in dat de zondag een verplichte rustdag zou worden. Dit om de christelijke zondagsrust te bevorderen in de hele samenleving. Zestig jaar later wordt er met een vergadering in Thessaloniki besloten dat ook slaven vrij zijn op de zondag.
De keuze voor de zondag als rustdag is een gevolg van een discussie onder de eerste christenen: was de sabbat iets voor joden, of moesten zij zich er als niet-joden ook aan houden? De uitkomst van de discussie was dat de rustdag wel in ere gehouden moest worden, maar dan op de zondag. Ook wilden ze er geen vastomlijnde vorm voor kiezen met allerlei regeltjes, zoals de Farizeeën die hadden gecreëerd voor de joden. Een gewijde rustdag zou vooral bedoeld zijn als een bijzondere dag om God te eren en rust te nemen.
Ontspanning
Hoe de rustdag eruit ziet, daar zijn al vanaf de invoering van de rustdag verschillende meningen over in omloop. Ontspannende uitstapjes of activiteiten op de zondag zijn al eeuwenlang een discussiepunt: tijdens de Dordtse synode in 1618 werd er al geklaagd over allerlei activiteiten die op de zondag plaatsvonden.
Dat is vandaag de dag niet anders. Sommige protestanten hebben er geen moeite mee om op zondag wat te doen voor hun werk of opleiding, anderen vinden dat er alleen noodzakelijk werk gedaan mag worden. Sommigen zien de kerkgang als het belangrijkste onderdeel van de dag en blijven de rest van de zondag het liefst thuis, anderen gebruiken de rustdag als een dag voor ontspanning door leuke uitstapjes te maken. En zo leeft ieder het gebod om de zondag in ere te houden, op zijn eigen manier na.
---
Dit is een artikel in de nieuwe serie #Protestants: een serie over verhalen, rituelen, gebruiken en voorwerpen die typisch protestants zijn. Lees ook:
Tekst: Judith van der Spoel
