Verhalen van gemeenten
Inspirerende verhalen van gemeenten behorende tot de Protestantse Kerk in Nederland.
Vrede op aarde is niet vanzelfsprekend. Dat kwam indringend naar voren tijdens de ‘Airborne Pelgrimage’ die de dorpsdominee en de krijgsmachtpredikant in Schaarsbergen samen organiseerden, afgelopen september. Een groep van 17 wandelaars uit kerk, dorp en krijgsmacht liep 40 kilometer en stond onderweg stil rond hedendaagse levensvragen.
Wie hebben wij nodig en wie heeft ons nodig? Dat is in het kort de vraag waarmee Hette Domburg, predikant van de Protestantse Gemeente Schaarsbergen, de groep wandelaars verder op weg stuurt. In de stromende regen. De eerste helft van de tocht zit erop. Domburg plaatst zijn vraag tegen de achtergrond van een samenleving waarin je alles zelf lijkt te moeten doen.
Het contrast met wat 75 jaar geleden gebeurde op de plek waar we staan is groot. Ten oosten van Bennekom kijken we uit over de Renkumse Heide waar op 17 september 1944 de eerste parachutisten landden die deelnamen aan Operatie Market Garden. Op de eerste dag van de operatie verliep alles goed. Door een bijzonder staaltje van eenheid, samenwerking en er zijn voor elkaar, organiseerden de manschappen uit de lucht zich binnen de kortste keren tot een geolied bataljon.
Maar er zijn ook de andere verhalen. Over mannen die afgeschoten werden nog voor ze een voet gezet hadden op het vreemde land dat ze moesten bevrijden. Steun over land kwam te laat en de operatie mislukte. Duizenden kwamen om en het lukte de geallieerden niet zich een weg te banen over de grote rivieren.
Nooit vergeten
Om stil te staan bij dit drama, wordt jaarlijks vanuit Oosterbeek de zogeheten Airborne Wandeling gehouden, waarbij deelnemers kunnen kiezen uit verschillende afstanden. Domburg zocht een mogelijkheid om heel Schaarsbergen te betrekken bij het 150-jarig bestaan van de Dorpskerk. Samen met Jan-Derk de Bruin, krijgsmachtpredikant bij de aldaar gelegerde Luchtmobiele Brigade, bedacht hij dat dit goed te koppelen was aan stilstaan bij 75 jaar Slag om Arnhem, onderdeel van Operatie Market Garden. De Airborne Pelgrimage ontstond, variant op de Airborne Wandeling. Ze kozen voor de langste afstand, 40 kilometer, met op een aantal plekken een moment van bezinning.
Een groep van 17 pelgrims vertrekt 75 jaar na de Slag om Arnhem vanuit Oosterbeek om rond het gebied te trekken waar Operatie Market Garden zich afspeelde. Vooral de militairen die meelopen zijn zich sterk bewust van de betekenis van de geschiedenis. Patrick Boomstra, instructeur bij de Luchtmobiele Brigade, vindt het heel belangrijk om te herdenken. Hij weet dat het niet zomaar is dat Nederland al 75 jaar vrede kent. “Vrede is niet met geld te kopen, onze vrede is met wat anders betaald. Dat mogen we nooit vergeten. Het is niet zo moeilijk om die verhalen door te geven, die blijven namelijk altijd hetzelfde.”
Kippenvel
Eerder op de dag verbond ook De Bruin de geschiedenis aan vragen van nu. “Kunnen wij er tegenwoordig nog mee omgaan als het leven anders loopt dan verwacht? De parachutisten hadden geen keuze. Zij moesten voorwaarts. Door de vrijheid waarvoor zij zorgden, kunnen wij nu in vrijheid keuzes maken. Maar wat doen we daarmee? Op basis waarvan maken wij keuzes en wat is de maatstaf voor het goede leven?” Een vraag om over te mijmeren tijdens de etappe die erop volgde, een onderwerp om met elkaar over in gesprek te gaan.
Fervent wandelaarster Suzanne Geeris is verrast over de manier waarop het uitpakt. “Heel knap hoe de predikanten de Airborne-geschiedenis weten te verbinden aan vragen voor nu. Het leidt ook tot mooie gesprekken. Gesprekken die je tijdens de Nijmeegse Vierdaagse niet zomaar voert.”
Rogier Doornbos loopt mee vanuit de kerk. “Natuurlijk denk je aan de jongens die hier uit hun vliegtuig sprongen en bereid waren te sneuvelen voor een hoger doel. Daar ligt direct een parallel met het verhaal van Christus. Dat is je haast niet voor te stellen, maar dat is natuurlijk precies het bijzondere: de bereidheid te sterven ten gunste van een ander. Daar krijg je toch kippenvel van.”
Verbinding zoeken
Eén dag wandelen is misschien wat kort om te spreken van pelgrimage, weet Domburg. “Maar samen onderweg zijn en af en toe stilgezet worden voor een moment van reflectie, maakt toch dat dit geen gewone wandeltocht is. Dat we met een gemengde groep lopen en onbekenden ontmoeten rond levensvragen, versterkt dat.” Het initiatief voor deze tocht staat ook in een breder kader. “We zoeken naar manieren om mensen te bereiken voor wie ons standaard aanbod ontoereikend is of niet aansprekend. Want vroeg of laat heeft iedereen toch behoefte aan een vorm van bezinning. Een pelgrimage als deze leek ons een kans om verbinding te leggen en van betekenis te zijn voor een breed publiek uit Schaarsbergen en omgeving: gemeenteleden, militairen en andere dorpelingen. De deelnemers hoeven niet gelovig te zijn, maar ik denk dat in de manier waarop we over dingen praten doorklinkt waar we als organisatoren voor staan.”
Tegen het einde van de tocht, in de Oude Kerk in Oosterbeek, vertelt Domburg de deelnemers over Kate ter Horst. Zij woonde naast de kerk in de oude pastorie die tijdens Market Garden ingericht werd als medische post. Uiteindelijk lagen daar zeker 200 gewonden. “Met de bijbel van de geestelijk verzorger van de Engelsen liep ze door de kamers en las ze Psalm 91 voor. ‘De woorden van koning David begrepen we zoals we ze nog nooit begrepen hadden’, schreef ze daar zelf over. Overal was de dood, maar ze was er vast van overtuigd dat dit huis gespaard zou blijven. En dat gebeurde ook. In die hel had zij een bron waaruit ze kon putten om mens te blijven. Daaraan koppel ik de vraag: uit welke bronnen kun jij putten als het er echt op aan komt?”
Tekst: Dick Vos | Foto’s: Niek Stam
