Veelgestelde vragen

Het arbeidsveld van een kerkelijk werker is opgenomen in ordinantie 3-12. Daarin staat dat ‘een kerkelijk werker verricht arbeid in een gemeente, een classis, de evangelisch-lutherse gemeenten tezamen of in de kerk als geheel ten behoeve van de missionaire arbeid, het jeugd- en jongerenwerk, de vorming, de toerusting en de catechese, de pastorale arbeid, de diaconale arbeid, de gemeenteopbouw of waar de orde van de kerk dit aangeeft.’. Alleen in bijzondere omstandigheden kunnen kerkelijk werkers een preekconsent of zelfs sacramentsbevoegdheden krijgen (respectievelijk ordinantie 3-12-10 en 3-12-11).

Om aangesteld te kunnen worden als kerkelijk werker moet men een belijdend lidmaat van de Protestantse Kerk in Nederland zijn (ordinantie 3-12-1), met goed gevolg de opleiding Godsdienst/pastoraal werk en de 'Protestantse Kerk route' hebben doorlopen aan de Christelijke Hogeschool Ede of de Christelijke Hogeschool Windesheim en zijn ingeschreven (na een registergesprek) in het register voor kerkelijk werkers van de Protestantse Kerk in Nederland. Meer informatie over het traject om een kerkelijk werker te worden staat hier.

Predikanten of proponenten mogen niet als kerkelijk werker worden aangesteld. Een predikant mag op basis van een opdracht tot het verlenen van hulpdiensten wel tijdelijk werkzaamheden in de gemeente verrichten. Daarover leest u meer op deze pagina.

Binnen de kerk geldt natuurlijk het geheel van de kerkorde. Specifiek voor kerkelijk werkers zijn er in ordinantie 3-12 regels opgenomen die verder worden uitgewerkt in de Generale Regeling Kerkelijk Werkers. Omdat een kerkelijk werker op basis van een arbeidscontract werkzaam is, is ook de Generale Regeling Rechtspositie Medewerkers en haar uitvoeringsbepalingen (‘de arbeidsvoorwaardenregeling’) van toepassing. Een kerkelijk werker kan op basis van de Generale Regeling Permanente Educatie in aanmerking komen voor verplichte scholing.

Nee, een kerkelijk werker mag niet als ZZP’er aangesteld worden. Volgens artikel 5-2 van de Generale Regeling Kerkelijk Werkers heeft een kerkelijk werker een arbeidscontract.

Een kerkelijk werker mag in de regel niet voorgaan in erediensten. Alleen in het geval dat een kerkelijk werker preekconsent heeft ontvangen, mag een kerkelijk werker dat wel doen. Ook kan een kerkelijk werker voorgaan in bijzondere diensten. Deze bijzondere diensten moeten een bijzonder karakter hebben (denk aan een speciale jeugddienst). Het bijzondere karakter van de dienst mag er niet enkel uit bestaan dat de kerkelijk werker voorgaat.

Om als kerkelijk werker een preekconsent te verkrijgen, zijn de volgende stappen van belang:

1. De kerkenraad moet eerst de goedkeuring vragen van het breed moderamen van de classicale vergadering, die onder meer beoordeelt of dit preekconsent echt nodig is. De criteria daarvoor zijn het getalscriterium (zijn er te weinig predikanten in deze classis) en het pastoraal criterium (is de kerkelijk werker als pastor en gemeenteopbouwer herkenbaar in de kerkdienst).

2. De kerkelijk werker dient een door de kerk aangewezen of erkende HBO-opleiding gevolgd en voltooid te hebben en ingeschreven te staan in het register van kerkelijk werkers.

3. De kerkelijk werker moet de cursus ‘Homiletische en Liturgische vorming’ van het Protestantse Centrum voor Toerusting en Educatie op Hydepark in Doorn gevolgd en voltooid hebben, dan wel hiervoor ingeschreven staan.

4. De kerkenraad vraagt bij de commissie preekconsenten het preekconsent aan.

5. Bij een eerste aanvraag nodigt de commissie preekconsenten de kerkelijk werker uit voor een gesprek met twee leden van deze commissie.

6. Na het gesprek formuleert de commissie voor de kleine synode een advies over het verlenen van het preekconsent. De kleine synode verleent het preekconsent en vraagt de kerkelijk werker ten overstaan van het breed moderamen van de classicale vergadering de belofte af te leggen.

7. Het preekconsent voor een kerkelijk werker wordt de eerste keer verleend voor twee jaar, daarna telkens voor periodes van vier jaar. Hiervoor moet opnieuw het bovenstaande materiaal worden ingeleverd. Dat geldt ook als de kerkelijk werker verandert van gemeente of classis.

8. De kerkelijk werker ontvangt supervisie of wordt op een andere wijze begeleid in zijn taken betreffende het preekconsent.

Een kerkelijk werker kan op basis van zijn/haar hoedanigheid als kerkelijk werker worden bevestigd als ambtsdrager. Omdat een kerkelijk werker in meerdere gemeenten werkzaam kan zijn, kan hij/zij daarom ook in meerdere gemeenten (verschillende) ambten dragen.

Jaargesprekken en functioneringsgesprekken zijn twee verschillende concepten. De jaargesprekken zijn bedoeld als een gesprek van de kerkenraad, een functioneringsgesprek is bedoeld als een gesprek tussen een werkgever en een werknemer. Bij een kerkelijk werker kan het dus goed zijn dat er zowel een jaargesprek is en er daarnaast nog een functioneringsgesprek is.

Het jaargesprek is geregeld in ord. 4-8-6a en is alleen van toepassing op kerkelijk werkers die in het ambt bevestigd zijn. In de jaargesprekken reflecteert de kerkenraad namelijk op de kwaliteit van het werk van de kerkenraad in het geheel en van de betrokken ouderling/diaken-kerkelijk werker in het bijzonder. Ook het welbevinden van de betrokkenen komt aan de orde. De gelijkwaardigheid van de ambten bepaalt het karakter van de jaargesprekken. Een kerkelijk werker die in de bediening is gesteld kan natuurlijk ook een gesprek met de kerkenraad over de inhoud van zijn/haar werk hebben, maar dat heet dan officieel geen jaargesprek. Een jaargesprek is niet een functioneringsgesprek tussen werkgever en werknemer, maar een gesprek tussen ambtsdragers. De jaargesprekken worden gedaan door de kerkenraad (of een afvaardiging daaruit). De jaargesprekken worden verder behandeld in deze brochure.

Een functioneringsgesprek is een gesprek tussen werkgever en werknemer. De werkgeverstaak van een kerkelijk werker wordt door het College van Kerkrentmeesters vervult als de kerkelijk werker in dienst is van de gemeente. Als de kerkelijk werker in dienst is van de diaconie dan is heeft het College van Diakenen de taak als werkgever. Bij een kerkelijk werker is het van belang dat in een functioneringsgesprek het jaargesprek niet over wordt gedaan. Het functioneringsgesprek gaat over de meer arbeidsrechtelijke en -voorwaardelijke vragen, bijvoorbeeld: of de werkzaamheden nog passen in het aantal uren dat de kerkelijk werker heeft.

Een kerkelijk werker die onder de voortgezette nascholing van de Permanente Educatie valt bespreekt ofwel in het jaargesprek, ofwel (indien van toepassing) in een functioneringsgesprek zijn/haar (voortgang in het) studieplan.

Een kerkelijk werker is altijd op basis van een arbeidscontract werkzaam en is derhalve altijd een kerkelijke medewerker. Een kerkelijk werker heeft voldaan aan alle eisen die de Generale Regeling kerkelijk werkers stelt en staat ingeschreven in het register van de kerkelijk werkers. Een kerkelijk medewerker kan ook een kerkmusicus of administrateur op een kerkelijk bureau zijn. Met andere woorden: een kerkelijk werker is altijd een kerkelijke medewerker, maar niet elke kerkelijke medewerker is een kerkelijk werker.

Een kerkelijk werker is een man of vrouw die als zodanig in een gemeente, classis, de evangelisch-lutherse synode of de kerk als geheel is aangesteld. Om aangesteld te kunnen worden als kerkelijk werker moet men een belijdend lidmaat van de Protestantse Kerk in Nederland zijn (ordinantie 3-12-1), met goed gevolg de hbo-opleiding Godsdienst Pastoraal Werk (vanaf september 2019: hbo theologie) en de 'Protestantse Kerk route' hebben doorlopen aan de Christelijke Hogeschool Ede of de Christelijke Hogeschool Windesheim en zijn ingeschreven (na een registergesprek) in het register voor kerkelijk werkers van de Protestantse Kerk in Nederland. Meer informatie over het traject om een kerkelijk werker te worden staat hier.

Wie er lid zijn van de kerk/een gemeente is afhankelijk van de situatie. De kerkorde kent verschillende vormen van ‘lidmaatschap’ van de kerk. De kerkorde kent als leden ‘doopleden’ en ‘belijdende leden’. ‘Gastleden’ zijn lid van een ander kerkgenootschap en kunnen onder voorwaarden meeleven in de gemeente als ware zij ‘gewone’ leden. Daarnaast kent de kerkorde nog enkele andere vormen van verbondenheid met de kerk, namelijk: niet-gedoopte kinderen van doopleden en vrienden.

Het lidmaatschap is verbonden aan een plaatselijke gemeente. Iemand kan niet lid worden van de landelijke kerk alleen. Iemand is lid van de landelijke kerk omdat men lid is van een gemeente. Alleen in uitzonderlijke gevallen, als bijvoorbeeld de gemeente waarvan iemand lid was is opgeheven, kan men lid zijn van de landelijke kerk zonder lid te zijn van een plaatselijke gemeente.

Het lidmaatschap is verbonden aan een plaatselijke gemeente. Iemand kan niet lid worden van de landelijke kerk alleen. Iemand is lid van de landelijke kerk omdat men lid is van een gemeente. 

Er zijn verschillende soorten van lidmaatschap en verbondenheid aan de gemeente. Hoe wordt iemand lid?

1. Leden doordat iemand zich laat dopen (dooplid) of belijdenis van het geloof doet (belijdend lid) bij een gemeente van de Protestantse Kerk in Nederland.
2. Gastleden doordat iemand lid is van een bepaalde andere kerk en zich als gastlid heeft aangemeld. Niet in alle gevallen kan iemand gastlid worden; zie de vraag ‘wie zijn gastleden’ verderop op deze pagina.
3. Niet-gedoopte kinderen van doopleden, worden automatisch geregistreerd bij de kerk, tenzij de ouders/wettelijk vertegenwoordigers daartegen bezwaar maken.
4. Vrienden, door je aan te melden als vriend bij een gemeente van de Protestantse Kerk in Nederland. 

Als iemand al lid is van een ander kerkgenootschap zou die persoon ook kunnen overkomen. Daarmee eindigt zijn/haar lidmaatschap bij de andere kerk en wordt men lid van de Protestantse Kerk in Nederland. 

Voor doopleden uit andere kerken geldt dat indien een gedoopte, van wie de doop is erkend of door de kerkenraad wordt erkend, als lid wenst te worden opgenomen in een gemeente van de Protestantse Kerk in Nederland, de kerkenraad een onderzoek instelt naar de beweegredenen en de kerkenraad beslist of betrokkene opgenomen wordt als lid van de gemeente. (ord. 6-5)

Voor belijdende leden uit andere kerken geldt dat indien een lid van een andere kerk verlangt als belijdend lid opgenomen te worden in een gemeente van de Protestantse Kerk in Nederland, de kerkenraad nagaat wat de beweegredenen zijn om lid te willen worden en de kerkenraad beslist op grond van hetgeen destijds door betrokkene beleden werd op welke wijze de betrokkene onder de belijdende leden van de gemeente wordt opgenomen. (ord. 9-5-7)

Bij het onderzoek naar de beweegreden van overkomst kan de kerkenraad betrekken of bijvoorbeeld de overkomst is ingegeven door een tuchtmaatregel in de eigen kerk.

Meer lezen over lidmaatschap? Lees het verdiepingsartikel over:

Leden, gastleden en vrienden. Wie horen erbij – en wie niet?

12 aug 2019

Uitschrijven kan door een ondertekende brief aan de kerkenraad van de desbetreffende gemeente te schrijven. Lidmaatschap is namelijk verbonden aan een plaatselijke gemeente. Vaak bent u ingeschreven bij de plaatselijke gemeente waar u woont.

Vrienden behoren tot de gemeenschap van de gemeente. Het zijn mensen die zich bij de gemeente hebben aangemeld om vriend te worden en als zodanig door de gemeente zijn opgenomen. Vroeger noemden we deze categorie ook wel ‘blijkgevers (van verbondenheid)’. Vrienden kunnen lid zijn van een andere gemeente van de Protestantse Kerk in Nederland, van een ander kerkgenootschap, maar kunnen ook helemaal geen (andere) kerkelijke band hebben. 

Om vriend te worden stelt de kerkorde enkel de eisen dat a) iemand aangeeft vriend te willen worden (‘blijk geeft van verbondenheid’) en b) dat de gemeente iemand als zodanig op heeft genomen. De gemeente neemt een bepaalde pastorale verantwoordelijkheid op voor de vrienden.

Vrienden worden als zodanig geregistreerd in de ledenadministratie.

In een gemeente kunnen vrienden verschillende rechten hebben. Welke rechten vrienden hebben is afhankelijk van de vriend en van wat de gemeente hierover heeft besloten. In onderstaand schema worden de meest in het oog springende rechten en de voorwaarden daarvoor opgesomd.

Gastleden zijn leden van een ander kerkgenootschap, die naast het lidmaatschap bij dat kerkgenootschap, ook (gast)lid zijn van een gemeente de Protestantse Kerk in Nederland. Gastlidmaatschap wordt door de kerkenraad verleend nadat zij een gesprek heeft gehad met de betrokkene en zich heeft verstaan met de eigen gemeente van de betrokkene. Binnen 30 dagen na verlening van het gastlidmaatschap kunnen leden van de gemeente tegen dat besluit bezwaar maken.

Gastlid kan men alleen onder bepaalde omstandigheden worden. Deze zijn geregeld in ord. 2-2-1 en gr. 3 (gastlidmaatschap).

Om in aanmerking te komen gastlid te worden dient men afkomstig te zijn uit een van de volgende kerkgenootschappen:

• de Bond van Vrije Evangelische gemeenten;
• de Gereja Kristen Indonesia Nederland;
• de Presbyterian Church of Ghana;
• de Evangelische Broedergemeente;
• de Remonstrantse Broederschap;
• het Genootschap van Vrienden (de Quakers);
• de Christelijke Gereformeerde Kerken;
• de Gereformeerde Gemeenten;
• de (Vrijgemaakt) Gereformeerde Kerken;
• de Unie van Baptisten-gemeenten;
• een van de lidkerken van de Raad van Kerken in Nederland;
• de partnerkerk(en) in een oecumenische gemeente.

Daarnaast dient men op een zodanige afstand wonen van hun eigen kerk dat geregelde deelname aan de eredienst en aan het kerkelijk leven daar voor hen niet wel mogelijk is en/of door huwelijk of een andere levensverbintenis met een lid van de betrokken gemeente van de Protestantse Kerk in Nederland verbonden zijn. Deze voorwaarden gelden niet voor doopleden van: 

• de Evangelische Broedergemeente;
• de Bond van Vrije Evangelische Gemeenten;
• de Remonstrantse Broederschap;
• het Genootschap van Vrienden (de zgn. Quakers).

Die doopleden kunnen zonder meer gastlid worden.

Gastleden worden in veel gevallen hetzelfde behandeld als (eigen) leden van de gemeente. 

Gastleden hebben niet het recht om mee te doen aan ambtsdragersverkiezingen (niet het recht om te stemmen en niet het recht om verkozen te worden. Alleen als de kerkenraad het recht heeft verleend aan gastleden (gr. 3-6-4) of als het gastlid komt uit de Bond van Vrije Evangelische Gemeenten, de Gereja Kristen Indonesia Nederland of de Presbyterian Church of Ghana mag het gastlid wel meedoen aan de verkiezingen.

Het is vanuit de kerkorde niet verplicht een begraafboek bij te houden. Het mag wel; de gemeente moet dan zelf keuzes maken op welke wijze zij verschillende zaken registreert. Op overleden personen is de AVG niet van toepassing.

Een gemeente die een begraafplaats heeft, dient natuurlijk wel (wettelijk) voorgeschreven administratie bij te houden. 

Het bijhouden van een trouwboek is facultatief (ord. 5-3-7). Als er een trouwboek is, heeft het college van kerkrentmeesters de zorg voor het bijhouden en bewaren van het trouwboek (ord. 11-2-7 en 3-10-2).

Het is aan te bevelen om gebruik te maken van een fysiek trouwboek: de gegevens blijven dan goed bewaard, terwijl (indien men de huwelijksinzegeningen chronologisch opneemt) de AVG buiten toepassing blijft omdat het boek niet structureel doorzoekbaar is. Daarnaast wordt de kerkelijke status van een lid bijgehouden in de ledenregistratie.

Het bijhouden van een belijdenisboek is verplicht (ord. 9-5-8). Het college van kerkrentmeesters heeft de zorg voor het bijhouden en bewaren van het belijdenisboek (ord. 11-2-7 en 3-10-2). De kerkenraad draagt er zorg voor dat de namen van hen die in de gemeente zijn belijdenis hebben gedaan, in het belijdenisboek van de gemeente worden ingeschreven.

Het is aan te bevelen om gebruik te maken van een fysiek belijdenisboek: de gegevens blijven dan goed bewaard, terwijl (indien men de doop chronologisch opneemt) de AVG buiten toepassing blijft omdat het boek niet structureel doorzoekbaar is. Daarnaast wordt de kerkelijke status van een lid bijgehouden in de ledenregistratie.

Het bijhouden van een doopboek is verplicht (ord. 6-4-1). Het college van kerkrentmeesters heeft de zorg voor het bijhouden en bewaren van het doopboek (ord. 11-2-7 en 3-10-2). Het doopboek valt onder de verantwoordelijkheid van de kerkenraad (ord. 6-4-1). De kerkenraad draagt er zorg voor dat de namen van hen die in de gemeente zijn gedoopt, in het doopboek van de gemeente worden ingeschreven.

Het is aan te bevelen om gebruik te maken van een fysiek doopboek: de gegevens blijven dan goed bewaard, terwijl (indien men de doop chronologisch opneemt) de AVG buiten toepassing blijft omdat het boek niet structureel doorzoekbaar is. Daarnaast wordt de kerkelijke status van een lid bijgehouden in de ledenregistratie.

Het bestuur van de gemeente is opgedragen aan de kerkenraad. In de kerkenraad zitten alle ambtsdragers van de gemeente. Alle ambten moeten vertegenwoordigd zijn: ouderling, diaken en predikant. De ambtsdragers geven gezamenlijk leiding aan de gemeente en de ambten zijn gelijkwaardig aan elkaar. Ambtsdragers worden (in de regel) door de gemeente verkozen. Voor ouderlingen en diakenen geldt een andere procedure dan voor predikanten. Er geldt een minimale ambtstermijn van 2 jaar voor ambtsdragers om continuïteit in de gemeente te waarborgen.

De kerkenraad gaat over het algemene beleid in de gemeente en stelt de jaarrekening en de begroting vast. 

De zorg voor de vermogensrechtelijke zaken is toevertrouwd aan het college van kerkrentmeesters. In het college van kerkrentmeesters zitten ouderlingen-kerkrentmeesters die ook in de kerkenraad zitten, aangevuld met kerkrentmeesters die geen ambtsdrager zijn (en niet in de kerkenraad zitten).

De diaconie wordt bestuurd door het college van diakenen. Dit is een aparte rechtspersoon van de gemeente om te zorgen dat de gelden die door de gemeente zijn ingezameld voor de ‘zorg voor de wereld’ niet gebruikt worden voor de gemeente zelf. In het college van diakenen zitten de diakenen die ook in de kerkenraad zitten, aangevuld met diaconaal rentmeesters.

Ouderlingen hebben samen met de predikant specifiek de taak om het pastoraat en de herderlijke zorg in de gemeente vorm te geven. Diakenen richten zich speciaal op de zorg voor de wereld en helpen bij de viering van het avondmaal.

De kerkenraad kan op verschillende manieren haar werk doen. Sowieso is er een moderamen (een dagelijks bestuur) die de agenda van de kerkenraad en administratieve zaken afhandelt (ord. 4-8-2 en 3). De kerkenraad kan daarnaast werken door het instellen van een kleine kerkenraad (die bepaalde zaken afhandelt, terwijl de grote kerkenraad maar een paar keer per jaar samenkomt om het grote beleid te bespreken) (ord. 4-9). Ook kan de kerkenraad werken met werkgroepen. In de werkgroepen zitten dan ten minste één ambtsdrager samen met gemeenteleden. Werkgroepen kunnen dan het beleid bepalen, terwijl de kerkenraad uiteindelijk verantwoordelijk is (ord. 4-9). De kerkenraad kan ook commissies instellen. Die hebben iets minder bevoegdheden dan de werkgroepen (ord. 4-8-4).

In grotere gemeenten worden ook wel wijkgemeenten opgericht (ord. 2-4-7 ev). Vaak in gemeenten waar meerdere predikanten beroepen zijn. Wijkgemeenten hebben voor de inhoudelijke zaken hun eigen wijkkerkenraad (ord. 4-6-2). Voor het algemene beleid en de financiën is er een algemene kerkenraad (ord. 4-7-2). In een gemeente met wijkgemeenten is er op centraal niveau het college van kerkrentmeesters en de diaconie/het college van diakenen (ord. 11-3).

In een kerkenraad zitten alle ambtsdragers van een gemeente. In een kerkenraad zitten ten minste 1 predikant, 2 ouderlingen, 2 ouderlingen-kerkrentmeesters en 2 diakenen (ord. 4-6-3). 

Gemeenten besluiten zelf in hun plaatselijke regeling of zij een kerkenraad van 7 personen hebben of van meer. Als in de plaatselijke regeling is besloten om meer dan het minimum van 7 te gebruiken, dan moet een kerkenraad uit ten minste zoveel mensen bestaan.

Mensen die geen ambtsdrager zijn in de gemeente zitten niet in de kerkenraad. In bepaalde gevallen kunnen bepaalde mensen worden uitgenodigd als vaste adviseur van de kerkenraad, maar de kerkenraad kan ook per geval mensen uitnodigen als adviseur. De kerkenraad besluit zelf in een wijze van werken over het bijeenroepen van zijn vergaderingen, de agendering, de openbaarmaking van zijn besluiten, de toelating van niet-leden van de kerkenraad tot zijn vergaderingen en het beheer van zijn archieven (ord. 4-8-7).

Meer lezen over hoeveel mensen er in een kerkenraad dienen te zitten? Lees het verdiepingsartikel:

Uit hoeveel leden moet een kerkenraad minimaal bestaan?

6 mrt 2019

Een kerkenraad dient uit tenminste 1 predikant, 2 ouderlingen, 2 ouderlingen-kerkrentmeesters en 2 diakenen (dus uit tenminste 7 personen) te bestaan (ord. 4-6-3). 

Gemeenten besluiten zelf in hun plaatselijke regeling of zij een kerkenraad van 7 personen hebben of van meer. Als in de plaatselijke regeling is besloten om meer dan het minimum van 7 te gebruiken, dan moet een kerkenraad uit tenminste zoveel mensen bestaan.

Meer lezen over hoeveel mensen er in een kerkenraad dienen te zitten? Lees het verdiepingsartikel:

Uit hoeveel leden moet een kerkenraad minimaal bestaan?

6 mrt 2019

Het is afhankelijk van wat plaatselijk is afgesproken in hoeverre de vergaderingen en stukken van de kerkenraad openbaar zijn. De kerkenraad besluit zelf in een wijze van werken over de openbaarmaking van zijn besluiten en de toelating van niet-leden van de kerkenraad tot zijn vergaderingen en het beheer van zijn archieven (ord. 4-8-7).

Plaatselijk kan men bijvoorbeeld afspreken per agendapunt te bepalen of het openbaar wordt behandeld of standaard in een vergadering een gesloten (comité)gedeelte te hebben en (vanaf een bepaalde tijd) een openbaar gedeelte. Men kan besluiten om bepaalde besluiten integraal en andere besluiten slechts beschrijvend aan de gemeente kenbaar te maken.

Bij het vaststellen van de wijze van werken heeft de kerkenraad te maken met de kerkelijke geheimhouding (ord. 4-5) en bijvoorbeeld de algemene verordening gegevensbescherming (AVG).

Om een besluit te nemen moet de helft van het aantal leden van de betreffende vergadering aanwezig zijn, met een minimum van 3 personen. Dat heet het quorum. Is het quorum niet aanwezig? Dan mag op een volgende vergadering, die ten minste twee weken later is, het besluit ook worden genomen als er minder dan de helft van het aantal leden aanwezig is. Op die tweede vergadering moeten alsnog wel meer dan 3 personen aanwezig zijn.

Als er een vacature is voor een ambtsdrager of een lid, dan telt men de vacature mee in de berekening van het quorum.

De kerkorde schrijft voor dat besluiten steeds na gemeenschappelijk overleg en zo mogelijk met eenparige stemmen genomen worden. Als blijkt dat eenparigheid niet bereikbaar is, dan wordt besloten met meerderheid van de uitgebrachte stemmen, waarbij blanco stemmen niet meetellen.

Deze regels staan in ordinantie 4-5.

Staken de stemmen in de kerkenraad (dat wil zeggen dat zowel de voorstanders als de tegenstanders van het besluit geen meerderheid hebben)? Dan vindt herstemming plaats. Dat kan direct, maar ook in een volgende vergadering (na eventueel nieuw overleg).

Staken de stemmen dan weer? Dan is het voorstel (in de kerkenraad) verworpen.

Nee, een kerkenraad mag niet een gekwalificeerde meerderheid voorschrijven als die niet in de kerkorde staat.

De kerkorde schrijft voor dat besluiten steeds na gemeenschappelijk overleg en zo mogelijk met eenparige stemmen worden genomen. Blijkt eenparigheid niet mogelijk, dan worden besluiten genomen met een gewone meerderheid (de helft + 1) (ord. 4-5). In sommige gevallen staat er in de kerkorde zelf een gekwalificeerde meerderheid (bijvoorbeeld in ord. 3-4-7), dan gaat die specifieke regeling voor op de regeling van ord. 4-5. De kerkenraad mag echter zelf niet een dergelijke specifieke regel opstellen.

De kerkenraad kan besluiten als na gemeenschappelijk overleg eenparigheid niet mogelijk blijkt, om (nog) niet tot stemming over te gaan en het onderwerp te laten rusten en later opnieuw te bespreken. Het afspreken van een gekwalificeerde meerderheid voor een besluit is niet toegestaan.

Nee, een kerkenraad mag niet via e-mail (of digitale weg) besluiten nemen. De kerkorde schrijft voor dat besluiten steeds na gemeenschappelijk overleg en zo mogelijk met eenparige stemmen worden genomen (ord. 4-5). Gemeenschappelijk overleg is onvoldoende mogelijk bij besluitvorming via e-mail (of digitale weg).

De kerkorde voorziet in het afhandelen van tussentijdse (spoedeisende) zaken door het moderamen (ord. 4-8-3). Er is niets op tegen dat het moderamen daarbij de mening van de kerkenraadsleden (via digitale weg) peilt.

Nee, in een kerkenraad mag niet met volmachten worden gewerkt. De kerkorde schrijft voor dat besluiten steeds na gemeenschappelijk overleg en zo mogelijk met eenparige stemmen worden genomen. Blijkt dat eenparigheid niet bereikbaar is, dan wordt er besloten met meerderheid van de uitgebrachte stemmen, waarbij blanco stemmen niet meetellen (ord. 4-5).

Gemeenschappelijk overleg is niet mogelijk als iemand niet aanwezig is en zich door middel van een volmacht laat vertegenwoordigen.

Als dat in de plaatselijke regeling is vastgelegd, mogen gemeenteleden - bij ambtsdragersverkiezingen door de gemeente - wel gebruikmaken van volmachten. Een persoon mag maximaal 2 volmachten hebben (ord. 3-2).

In het college van diakenen zitten alle diakenen samen met de diaconaal-rentmeesters. Een college bestaat uit ten minste drie leden, waaronder ten minste twee ambtsdragers.

Indien het college minder dan drie leden telt, overleggen de kerkenraad en het breed moderamen van de classicale vergadering op welke wijze de taken van het college worden verricht, naar regels bij generale regeling gesteld.

Diaconaal-rentmeesters zijn leden van het college van diakenen die geen ambtsdrager zijn. De diaconaal-rentmeesters worden door de kerkenraad benoemd uit degenen die tot de gemeenschap van de gemeente behoren. Diaconaal-rentmeesters kunnen dus (doop- en belijdende) leden, gastleden of vrienden zijn. 

De namen voor diaconaal-rentmeesters worden voorgedragen aan de gemeente om haar goedkeuring te verkrijgen.

Diaconaal-rentmeesters kunnen in de gemeente niet tegelijkertijd een ambt dragen en kunnen evenmin tegelijkertijd kerkrentmeester en diaconaal-rentmeester zijn.

In het college van kerkrentmeesters zitten alle ouderling-kerkrentmeesters samen met de kerkrentmeesters (niet ouderlingen). Een college bestaat uit ten minste drie leden, waaronder ten minste twee ambtsdragers.

Indien het college minder dan drie leden telt, overleggen de kerkenraad en het breed moderamen van classicale vergadering op welke wijze de taken van het college worden verricht, naar regels bij generale regeling gesteld.

Kerkrentmeesters zijn leden van het college van kerkrentmeesters die geen ambtsdrager zijn. De kerkrentmeesters die geen ouderling zijn, worden door de kerkenraad benoemd uit degenen die tot de gemeenschap van de gemeente behoren. Kerkrentmeesters kunnen dus (doop- en belijdende) leden, gastleden of vrienden zijn. 

De namen voor kerkrentmeesters worden voorgedragen aan de gemeente om haar goedkeuring te verkrijgen.

Kerkrentmeesters kunnen in de gemeente niet tegelijkertijd een ambt dragen en kunnen evenmin tegelijkertijd kerkrentmeester en diaconaal rentmeester zijn.

De kerkorde verbiedt niet dat familieleden in de kerkenraad zitten. Het is de verantwoordelijkheid van de gemeente om daar met wijsheid mee om te gaan. Voorkomen moet worden dat de bevoegdheden in een gemeente berusten bij (de leden van) slechts enkele families.

In ordinantie 4-2 staat dat eenieder die vanuit een functie gegevens uit de kerk krijgt, gebonden is aan geheimhouding. Dat wil zeggen dat iemand in welke hoedanigheid ook - bijvoorbeeld als vrijwilliger, medewerker of kerkenraadslid - een geheimhoudingsplicht heeft. De geheimhoudingsplicht is ook van toepassing zonder dat iemand hiervoor getekend heeft. En ook als iemand slechts eenmalig gegevens heeft ontvangen.

Meer informatie over privacy

Ambtsdragers zijn predikanten, ouderlingen en diakenen. Om ambtsdrager te worden moet je aan bepaalde voorwaarden voldoen. Een predikant moet een speciale opleiding hebben gevolgd. Ouderlingen en diakenen moeten (in de regel) belijdende leden zijn van de gemeente. Ambtsdragers worden verkozen door de gemeente. Ambtsdragers vormen samen de kerkenraad en geven leiding aan de gemeente.

Iemand mag maximaal 12 jaar aaneengesloten ambtsdrager zijn. Een ambtsdrager wordt benoemd voor een termijn van ten minste 2 jaar. Normaal duurt een ambtsperiode 4 jaar. Bij herverkiezing na de eerste periode is een ambtsdrager direct herkiesbaar voor een periode tussen de twee en vier jaar, totdat iemand 12 jaar aaneengesloten ambtsdrager is geweest. Nadat iemand 11 maanden geen ambtsdrager is geweest in een gemeente (de ambtsvrije periode), start de termijn opnieuw.

De regels voor de ambtstermijn zijn opgenomen om te voorkomen dat de gemeente telkens maar dezelfde leiding heeft en om de ambtsdragers die een taak hebben gedaan ook de ruimte te geven hun taak weer af te leggen. Indien het niet lukt nieuwe ambtsdragers te vinden en de ambtstermijnen (dreigen) te worden overschreden, is het advies om contact op te nemen met de classis om met elkaar te zoeken naar een oplossing.

Er zijn twee bijzondere situaties:

1. de ambtsdrager is afgevaardigd naar de classis en/of synode

Als een ambtsdrager is afgevaardigd in een meerdere vergadering (naar de classis en/of synode), dan mag de termijn van de ambtsdrager worden verlengd tot het einde van de termijn waarin de ambtsdrager bij de meerdere vergadering is benoemd.

2. als er geen opvolger is

Als in een gemeente het niet mogelijk is een vervanger voor de ambtsdrager te vinden, maar de ambtsdrager al aan de maximale termijn van 12 jaar zit, mag de ambtsdrager nog maximaal 6 maanden na het verloop van de termijn zitting blijven houden in de kerkenraad. De ambtsvrije periode van 11 maanden begint te lopen bij het formele aflopen van de termijn. Dat betekent dus dat na de 6 extra maanden omdat er geen vervanging is, de (afscheidnemende) ambtsdrager nog 5 maanden ambtsvrije periode heeft te gaan voordat de persoon weer benoemd/verkozen kan worden.

In de kerkorde zijn verschillende regels opgenomen over het avondmaal met betrekking tot wanneer het gevierd wordt, door wie het avondmaal wordt geleid en wie er aan het avondmaal mogen. Deze regels staan in artikel IX van de kerkorde en in ordinantie 7.

In de Protestantse Kerk in Nederland mogen de volgende personen in principe aan het avondmaal:

• de belijdende leden van de gemeente;
• de doopleden van de gemeente (indien de kerkenraad, na beraad in de gemeente hiertoe heeft besloten);
• de belijdende (en indien dat voor de eigen gemeenteleden ook zo is, doop-)leden van andere gemeenten uit de Protestantse Kerk (en/of geassocieerde kerken);
• de leden van andere kerken, voor zover zij in hun eigen kerk ook aan het avondmaal gaan.

Anderen die in een gemeente aan het avondmaal willen, spreken hierover vooraf met de kerkenraad. De kerkenraad zal dan van geval tot geval, met oog voor bijzondere persoonlijke omstandigheden en op grond van pastorale overwegingen een beslissing nemen. (Zie CCBG Zuid-Holland 2019-222 en Prof. Dr J. Muis in ‘De maaltijd van de Heer.)

Het is de bedoeling van de kerkorde dat er in een kerkdienst ten minste één ouderling en één diaken aanwezig zijn. Dat blijkt uit ord. 3-10-1 (voor ouderlingen) en ord. 3-11-1 (voor diakenen). Dezelfde conclusie kan ook verbonden worden aan artikel V lid 3 van de kerkorde, terwijl ord. 5-1-5 spreekt over de ambtelijke aanwezigheid van leden (meervoud) van de kerkenraad in een kerkdienst.

Het feit echter, dat ord. 5-1-5 in het algemeen spreekt over leden, en niet over ‘ten minste één ouderling en één diaken’ geeft ruimte voor de uitleg, dat indien er in bijzondere gevallen niet voldoende ambtsdragers beschikbaar zijn (zoals bij rouw- en trouwdiensten) het mogelijk is te volstaan met één ambtsdrager naast de voorganger.

Een UBO verwijst naar een 'ultimate beneficial owner' of  een uiteindelijk belanghebbende en is een term uit de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering terrorisme 2018. Banken en financiële instellingen zijn verplicht hiernaar te vragen.

Gemeenten en diaconieën van de Protestantse Kerk in Nederland hebben een zogeheten ‘pseudo-UBO’ omdat er niet een natuurlijk persoon is aan te wijzen die uiteindelijke belanghebbende is als het gaat om de ‘eigendom’ en het ‘zeggenschap’ binnen de gemeente of diaconie. 

Pseudo-UBO zijn de natuurlijke personen die als bestuurder staan vermeld in het eigen statuut, of zo mogelijk als bestuurder staan genoemd in de documenten van de kerkelijke organisatie. Concreet betekent dat:

Voor de gemeente: de voorzitter en secretaris van het college van kerkrentmeesters.

Voor de diaconie: de voorzitter en secretaris van het college van diakenen.

Overige informatie die u nodig kunt hebben bij het invullen van het formulier:

Een gemeente en diaconie kunnen worden geregistreerd (in het handelsregister) bij de Kamer van Koophandel (KvK). Een gemeente en/of diaconie worden dan als rechtspersoon ingeschreven. De bestuurders van religieuze organisaties (kunnen) niet (worden ingeschreven). 

Voor 2019 was het beleid van de Protestantse Kerk in Nederland om gemeenten en diaconieën niet bij de KvK in te schrijven, maar gelet op maatschappelijke ontwikkelingen (zoals eHerkenning) is besloten alsnog alle gemeenten en diaconieën in te (laten) schrijven. 

De inschrijving bij de KvK kan een gemeente of diaconie het beste via de dienstenorganisatie/LRP regelen. Dit om te voorkomen dat er problemen ontstaan met (de nummering van) de ANBI-regeling. Voor inschrijving is bepaalde informatie nodig zoals een bezoekadres. In het gemeentedossier van LRP is daarom onder tabblad Bestuurlijke gegevens hiervoor ruimte gemaakt. De lokaal beheerder en de ledenadministrateur kunnen als bezoekadressen van de colleges van kerkrentmeesters en diaconie één van de in LRP opgenomen kerkgebouwen aanwijzen. De keus is bewust beperkt tot kerkgebouwen, omdat bezoekadressen niet naar natuurlijke personen mogen leiden.

Als een gemeente of een diaconie een onderneming drijft, kan het zijn dat er aanvullende inschrijvingsvereisten in de KvK gelden.

Het oprichten van een stichting is gebonden aan regels uit de generale regeling 13. Uitgangspunt is dat alleen in uitzonderlijke gevallen een gemeente een stichting opricht.

De gemeente wordt door (de voorzitter en secretaris van) het college van kerkrentmeesters vertegenwoordigd. De diaconie wordt door (de voorzitter en secretaris van) het college van diakenen vertegenwoordigd.

Een gemeente van de Protestantse Kerk in Nederland kent (over het algemeen) twee rechtspersonen: de gemeente en de diaconie. 

De gemeente wordt door (de voorzitter en secretaris van) het college van kerkrentmeesters vertegenwoordigd. De diaconie wordt door (de voorzitter en secretaris van) het college van diakenen vertegenwoordigd.

Vanuit het verleden zijn er soms wijkgemeenten van bijzondere aard die rechtspersoonlijkheid hebben. In omstandigheden is het mogelijk dat een gemeente een stichting opricht. Zo'n stichting is gebonden aan regels uit de generale regeling 13 (stichtingen).

eHerkenning is een digitaal hulpmiddel om veilig met de overheid te kunnen communiceren via internet. eHerkenning is nodig als u bepaalde wijzigingen op een internetpagina of -portal met bijvoorbeeld de Belastingdienst, het UWV of de gemeente wil regelen. 

eHerkenning kunt u via verschillende leveranciers aanvragen, namelijk: Digidentity, Zlogin, Connectis, QuoVadis, KPN en Reconi. Met KPN voert het CIO (overleg van verschillende kerkgenootschappen) overleg over de dienstverlening aan kerken, maar u bent vrij zelf een aanbieder te kiezen.

Er zijn verschillende niveau’s eHerkenning (niveau 1, 2, 2+, 3 en 4). Hoe hoger het niveau, hoe veiliger de verbinding. Hoe men eHerkenning kan aanvragen is afhankelijk van het niveau eHerkenning. Vanaf niveau 3 is het op dit moment nog niet goed mogelijk om voor gemeenten en diaconieën eHerkenning aan te vragen. Dit heeft te maken met wet- en regelgeving. Samen met andere kerkgenootschappen is de Protestantse Kerk in Nederland met de overheid in gesprek de hogere niveaus ook aanvraagbaar te maken voor gemeenten en diaconieën.

Een gemeente of diaconie heeft eHerkenning nodig om via internet zaken te doen met de overheid. Denk bijvoorbeeld aan het digitaal aanvragen van VOG’s voor werknemers. 

Op den duur kan een gemeente of diaconie ook eHerkenning gebruiken om loonaangifte te doen of met het UWV over bijvoorbeeld zieke medewerkers te communiceren. Dat is nu nog niet mogelijk omdat het voor gemeenten en diaconieën niet goed mogelijk is op het juiste niveau eHerkenning aan te vragen.

eHerkenning is een digitaal hulpmiddel om veilig met de overheid te kunnen communiceren. 

Om eHerkenning aan te kunnen vragen dient de gemeente of diaconie geregistreerd te staan bij de Kamer van Koophandel. Via de dienstenorganisatie/LRP kunt u deze inschrijving het makkelijkst regelen.

eHerkenning kunt u vervolgens via verschillende leveranciers aanvragen, namelijk: Digidentity, Zlogin, Connectis, QuoVadis, KPN en Reconi. Met KPN voert het CIO (overleg van verschillende kerkgenootschappen) overleg over de dienstverlening aan kerken, maar u bent vrij zelf een aanbieder te kiezen.

In de kerkorde staan verschillende soorten predikanten. 

De meest algemene term is de term predikanten van de kerk. Predikanten van de kerk zijn de dienstdoende predikanten, de emeritus-predikanten en predikanten buiten vaste bediening.

Onder dienstdoende predikanten vallen predikanten, bevestigd als predikant voor gewone werkzaamheden, dan wel als predikant in algemene dienst of als predikant met een bijzondere opdracht; en predikanten-geestelijk verzorger, bevestigd als predikant in algemene dienst dan wel als predikant met een bijzondere opdracht.

Een predikant-geestelijk verzorger heeft een speciale opleiding gedaan. Predikanten kunnen ook in de geestelijke verzorging werkzaam zijn als zij aanvullende scholing hebben gehad. En predikant-geestelijk verzorgers kunnen ook in een gemeente werkzaam zijn als zij aanvullende scholing hebben gehad. 

Emeritus-predikanten zijn predikanten die met pensioen zijn. Een predikant buiten vaste bediening heeft op dat moment geen baan. Emeriti en predikanten buiten vaste bediening blijven bevoegd tot de bediening van Woord en Sacrament.

Een predikant kan beroepbaar of niet-beroepbaar zijn. Als een predikant beroepbaar is kan hij/zij een beroep aannemen in een nieuwe gemeente. Of men beroepbaar is, is afhankelijk van de situatie. Een predikant verbonden aan een gemeente moet langer dan 4 jaar verbonden zijn aan de gemeente om beroepbaar te zijn. Predikanten buiten vaste bediening zijn standaard voor een periode van 4 jaar beroepbaar, tenzij zij hebben aangegeven niet beroepbaar te willen zijn. Als een predikant niet beroepbaar is kan hij (in de regel) de kleine synode vragen hem/haar beroepbaar te stellen.

Proponenten zijn de personen die predikant kunnen worden. Zij hebben hun studie met goed gevolg afgelegd en zijn geschikt bevonden. Op het moment dat een proponent beroepen wordt, wordt de proponent predikant.

Hoe een predikant beroepen wordt en op welke wijze u dat proces kan aangaan staat op de thema-pagina over het beroepingwerk. Op die pagina kunt u ook de gids voor het beroepingswerk downloaden.

Wilt u meer lezen over de rol van de classis bij het beroepen van een predikant? Lees het verdiepingsartikel:

De classis en het beroepen van een predikant

21 jun 2019

Stap 1: De vacature van predikant/geestelijk verzorger: overleg met de instelling 

De vacature voor een predikant of geestelijk verzorger in een instelling zal vaak door de instelling zelf worden geregeld. Het is mogelijk dat de kerkenraad al in een vroegtijdig proces wordt betrokken, maar vaak zal de kerkenraad pas betrokken worden als er al een kandidaat is. De kerkenraad treedt in overleg met de instelling (en als die al aanwezig is, ook met de begeleidingscommissie) en beproeft of het verlenen van een zending (bijzondere opdracht) op zijn plaats is en wat bijvoorbeeld de taakstelling van de predikant gaat worden. In dit eerste overleg kan ook al melding worden gemaakt van de vervolgstappen en de benodigde overeenkomst tussen kerkenraad en instelling.

Stap 2: Het besluit van de kerkenraad om tot een bijzondere opdracht te komen

Nadat het eerste contact is geweest met de instelling is het goed om als kerkenraad een besluit te nemen of de gemeente kan voorzien in de bijzondere opdracht. Daarbij kunnen veel overwegingen meespelen, zoals: past het in het beleid van de gemeente, is er draagvlak in de gemeente, passen de werkzaamheden die de predikant/geestelijk-verzorger gaat doen bij het ambt, is de eventuele kandidaat wel bevoegd, is er voldoende bestuurskracht om de begeleidingscommissie te vormen?

Bij het beroepen van een predikant met een bijzondere opdracht is het niet nodig om een verkiezing in de gemeente te houden of de gemeente op een andere wijze te betrekken (tenzij u dit in uw plaatselijke regeling heeft opgenomen).

Stap 3: Het (laten) toetsen van de werkzaamheden en bevoegdheden

Het oordeel dat de werkzaamheden passen bij het ambt van predikant(-geestelijk verzorger) moet de kerkenraad laten toetsen door of vanwege de kleine synode. 

In de vacature kan worden gevraagd naar een predikant of naar een predikant-geestelijk verzorger. Dit zijn verschillende functies met verschillende (vereiste) vooropleidingen. Tot predikant zijn beroepbaar beroepbare predikanten of proponenten van de kerk; tot predikant-geestelijk verzorgers zijn beroepbaar zij die daarvoor de specifieke opleiding hebben gehad en beroepbaar zijn. Pas na aanvullende opleiding of met ontheffing van de kleine synode kan een predikant als predikant-geestelijk verzorger worden beroepen, en een predikant-geestelijk verzorger als predikant. Ook een kerkelijk werker kan een bijzondere opdracht krijgen.

De kerkorde gaat ervan uit dat de predikant(-geestelijk verzorger) een arbeidsovereenkomst krijgt met de instelling. Wil de instelling en/of de predikant de aanstelling op een andere basis vormgeven (bijvoorbeeld op basis van een zzp-constructie)? Dan is het raadzaam contact op te nemen met de dienstenorganisatie.

Stap 4: Het instellen van een begeleidingscommissie

De kerkorde verplicht tot het instellen van een begeleidingscommissie. Het is mogelijk deze al in een eerder stadium in te stellen, of pas in een later stadium. Hoe eerder de begeleidingscommissie wordt betrokken, hoe meer (voorbereidende) werkzaamheden deze kan verrichten bij de beroeping. De kans is echter aanwezig dat een begeleidingscommissie aan het werk gaat en er in het proces blijkt dat de kerkenraad toch niet in staat is een bijzondere opdracht te verlenen; dan kunnen de leden van de begeleidingscommissie natuurlijk het idee hebben voor niks te zijn benoemd in de commissie. 

Voor de begeleidingscommissie is een model taakomschrijving beschikbaar.

Stap 5: Het sluiten van de overeenkomst met de instelling

De kerkorde verplicht de kerkenraad tot het sluiten van een overeenkomst met de instelling waarin geregeld wordt dat de kerkenraad verantwoordelijk is voor het ambtelijke deel (waaronder evt. kerkdiensten, maar ook het feit dat de kerk opzicht en tucht uitoefent over de predikant) en de instelling voor de rechtspositie en het salaris (waaronder dus ook bijv. schorsing, vakantie, etc).

Voor deze overeenkomsten zijn modellen beschikbaar afhankelijk van welke ambtelijke vergadering de predikant beroept (kerkenraad of classicale vergadering): 

a - modelovereenkomst tussen instelling en kerkenraad

b - modelovereenkomst tussen instelling en classicale vergadering  

Lees tevens de aandachtspunten bij deze regelingen:

a - aandachtspunten rondom de taken;

b - aandachtspunten voor de verdeling van verantwoordelijkheden tussen kerkenraad en instelling.

Stap 6: Toetsing door het breed moderamen van de classicale vergadering 

Als het een kerkenraad is die een predikant met bijzondere opdracht beroept, toetst het breed moderamen van de classicale vergadering of de (in stap 5) beschreven overeenkomst tussen kerkenraad en instelling (afdoende) is getroffen.

Voor deze beoordeling zijn aandachtspunten beschikbaar:

a - aandachtspunten rondom de taken;

b - aandachtspunten voor de verdeling van verantwoordelijkheden tussen kerkenraad en instelling.

Stap 7: De beroepingsbrief, de datum van bevestiging/verbintenis en de bevestigings-/verbintenisdienst

Als het breed moderamen van de classicale vergadering zich ervan heeft vergewist dat er een afdoende regeling tussen de kerkenraad en de instelling is gesloten, dan kan de beroeping plaatsvinden.

De kerkenraad stelt de predikant een beroepingsbrief ter hand (zie model hiervoor) waarin (nogmaals) duidelijk wordt gemaakt dat de rechtspositie van de predikant(-geestelijk verzorger) bij de instelling rust.

De kerkenraad en de predikant komen een datum overeen wanneer de bevestiging/verbintenis ingaat. Deze datum zal overeenkomen met de datum van de bevestigings-/verbintenisdienst.

De bevestigings-/verbintenisdienst vindt plaats in een gemeente waarbinnen de predikant(-geestelijk verzorger) werkzaam is. Het is ook mogelijk de kerkdienst te houden in de instelling.

Predikanten met een bijzondere opdracht zijn predikanten die werken in en vanuit een instelling (bijvoorbeeld in een ziekenhuis, een verzorgingstehuis of bijvoorbeeld bij defensie). De kerk verleent de ‘zending’ (de kerkorde gebruikt de term ‘bijzondere opdracht’) voor het werk. De kerk kan dat doen vanuit een kerkenraad, een classicale vergadering, de evangelisch-lutherse synode of de generale synode; voor de leesbaarheid gebruiken we hier verder de term kerkenraad.   

De kerkenraad en de instelling maken met elkaar afspraken dat de aanstelling en rechtspositie de verantwoordelijkheid van de instelling is en dat de kerkenraad op het ambtelijke gedeelte toeziet. De kerkenraad zorgt voor een begeleidingscommissie voor de predikant met een bijzondere opdracht.

Voor het beroepen van een predikant met een bijzondere opdracht is een stappenplan en zijn diverse modeldocumenten door de dienstenorganisatie opgesteld.

Twee of meer gemeenten kunnen door samen te werken samen een predikant beroepen. Zij maken dan gebruik van een samenwerking zoals beschreven in ordinantie 2-7 en generale regeling 1.

Bij het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd (AOW-leeftijd) gaan predikanten in de regel met emeritaat. Emeritaat is geregeld in ord. 3-25. Emeritaat moet in alle gevallen worden aangevraagd bij de kleine synode (kleinesynode@protestantsekerk.nl). Emeritaat moet teven worden doorgegeven aan de centrale kas predikantstraktementen (via https://www.protestantsekerk.nl/arbeidsvoorwaarden-predikant/formulieren/)

Het is mogelijk om de datum te vervroegen of uit te stellen tot uiterlijk de zeventigste verjaardag. Bij uitstel moet de kerkenraad het er mee eens zijn. In een gemeente met wijkgemeenten geldt dit zowel de wijkkerkenraad als de algemene kerkenraad.

Indien men het oneens is met een voorlopig besluit van de classispredikant, kan men bezwaar aantekenen bij het breed moderamen van de classicale vergadering. Dat kan het ingebrachte bezwaar wegen bij de binnen de termijn van twee maanden te nemen definitieve beslissing over het voorlopige besluit.

Tegen een definitieve beslissing van het breed moderamen van de classicale vergadering is - naast een verzoek om revisie door het breed moderamen - beroep mogelijk op het classicale college voor de behandeling van bezwaren en geschillen. Of dit college een bezwaar tegen de voorlopige maatregel behandelt zal er waarschijnlijk mede van afhangen hoe snel het moderamen het definitieve besluit neemt.

Tegen een besluit (en een verzuim om te handelen) kan bezwaar worden gemaakt (ord. 12-3-4). Voor een besluit, handeling of verzuim geldt dat deze pas vatbaar zijn voor bezwaar of beroep indien deze gericht zijn op het tot stand brengen van enig rechtsgevolg (GCBG 07/09).

Tevens is het mogelijk om tegen een verkiezingsprocedure in bezwaar te gaan nadat de verkiezing is geweest van de predikant, maar voordat deze de beroepingsbrief krijgt/het beroep aanvaardt (ord. 3-4) of nadat de verkiezing en aanvaarding van andere ambtsdragers is geweest (ord. 3-6).

Tegen een besluit (of een verzuim) van de kerkenraad kan een lid van de gemeente (of een kerkelijk lichaam) in bezwaar gaan. Het is ook mogelijk om revisie van een besluit te vragen.

De procedure rondom bezwaar staat stapsgewijs beschreven in dit document.