Avondmaal & Doop

Sacramenten in de protestantse traditie

Binnen het protestantisme wordt het sacrament gezien als een zichtbaar teken (een signaal) en een zegel (een bevestiging) van Gods genade. Naast de prediking (een hoorbaar teken van Gods genade) kent het protestantisme ook twee zichtbare tekenen van Gods genade, namelijk: de doop en het avondmaal.

Ook interessant:
Eredienst

Bezinning op de doop

De doop hoort bij het evangelie. Daarom is het niet een kwestie van dopen, en daarmee is de kous af. De doop vraagt om geloof, net zo goed als het evangelie. De doop werkt door, via het geloof. De doop is ook bedoeld om geloof wakker te roepen en te versterken. De doop is dus wel belangrijk, maar het gaat niet om de handeling van de doop. Het gaat om de Heer van de doop en om het geloof in Hem. (Bron: Doop, doopgedachtenis en doopvernieuwing - generale synode 2008)

Er zijn diverse brochures over doop beschikbaar:

In de werkvormendatabase va Jong Protesant zijn tientallen ideeën te vinden om met jongeren en/of verschillende generaties in gesprek te gaan over de betekenis van de doop.

Bezinning op het avondmaal

Prof. Dr. J. Muis (hoogleraar systematische theologie PThU) schreef een notitie over de oorsprong, de betekenis en de theologische waarde van het avondmaal. Aan deze brochure over de avondmaalsviering zijn gespreksvragen toegevoegd. Gespreksleiders kunnen zelf bepalen op welke manier ze met deze vragen omgaan. Meer informatie over de nota 'De maaltijd van de Heer'

Liturgische suggesties
Op Preekwijzer.nl zijn bijbels-theologische artikelen, homiletische artikelen, materiaal voor kindermomenten en preekschetsen over doop en avondmaal te vinden.

Voor jongeren

Programma Avondmaalscatechese Protestantse Gemeente Rotterdam Noordrand
Werkvorm JOP: Blijf aan mij denken! Avondmaal memory (8-12 jaar)
Werkvorm JOP: Avondmaal vieren door tieners (13-16 jaar en 16+)
In de werkvormendatabase van JOP zijn voor het jeugdwerk diverse werkvormen over dopen te vinden.
Werkvorm JOP: Pesachmaal met meerdere generaties

Ideeën

Avondmaalscatechese

In gesprek over de nota 'De Maaltijd van de Heer - bezinning op het avondmaal'

Veelgestelde vragen

Wanneer mag een kerkelijk werker de sacramenten (avondmaal, doop) bedienen?

Een kerkelijk werker mag in de regel niet de sacramenten bedienen. Voor de leesbaarheid gebruiken we de term sacramentsbevoegdheid, de bevoegdheden waar het hier over gaat zijn: doop en avondmaal bedienen, de belijdenis van het geloof afnemen, ambtsdragers bevestigen, trouwdiensten te leiden en de zegen uit te spreken.

Alleen in het geval dat een kerkelijk werker sacramentsbevoegdheden heeft ontvangen, mag een kerkelijk werker dat wel doen. Om als kerkelijk werker sacramentsbevoegdheden te verkrijgen zijn de volgende stappen van belang:

De kerkelijk werker heeft een preekconsent in uw gemeente.
De kerkelijk werker is benoemd als kerkelijk werker-ouderling of kerkelijk werker-diaken in uw gemeente.
De kerkenraad vraagt de sacramentsbevoegdheden aan bij het breed moderamen van de classicale vergadering.
Het breed moderamen van de classicale vergadering toetst (volgens de generale regeling kerkelijk werkers) of de gemeente in ‘bijzondere omstandigheden’ verkeert. Hiervan is sprake als a) de gemeente niet genoeg financiële middelen heeft om een predikant voor ten minste een derde van de volledige werktijd te beroepen; b) kerkordelijke vormen van samenwerking, zoals de vorming van een combinatie- of streekgemeente, dan wel samenvoeging met een andere gemeente, niet toepasbaar zijn of er niet toe leiden dat alsnog een predikant kan worden beroepen; en c) de gemeente, al dan niet in samenwerking met andere gemeenten, in staat is om voor ten minste 36 maanden een kerkelijk werker voor ten minste een derde van de volledige werktijd aan te stellen.
Het breed moderamen van de classicale vergadering vraagt in haar beoordeling of er sprake is van bijzondere omstandigheden advies aan het regionaal college voor de behandeling van beheerszaken (en in voorkomende gevallen van de evangelisch-lutherse synode).
De kerkelijk werker die sacramentsbevoegdheden heeft ontvangen ontvangt supervisie van een door het breed moderamen van de classicale vergadering aangewezen predikant.

Waar kan ik mijn doopbewijs vinden? Wat zijn de regels over het doopboek?

Het bijhouden van een doopboek is verplicht (ord. 6-4-1). Het college van kerkrentmeesters heeft de zorg voor het bijhouden en bewaren van het doopboek (ord. 11-2-7 en 3-10-2). Het doopboek valt onder de verantwoordelijkheid van de kerkenraad (ord. 6-4-1). De kerkenraad draagt er zorg voor dat de namen van hen die in de gemeente zijn gedoopt, in het doopboek van de gemeente worden ingeschreven.

Het is aan te bevelen om gebruik te maken van een fysiek doopboek: de gegevens blijven dan goed bewaard, terwijl (indien men de doop chronologisch opneemt) de AVG buiten toepassing blijft omdat het boek niet structureel doorzoekbaar is. Daarnaast wordt de kerkelijke status van een lid bijgehouden in de ledenregistratie.

Wat zijn de regels over het avondmaal?

In de kerkorde zijn verschillende regels opgenomen over het avondmaal met betrekking tot wanneer het gevierd wordt, door wie het avondmaal wordt geleid en wie er aan het avondmaal mogen. Deze regels staan in artikel IX van de kerkorde en in ordinantie 7.

In de Protestantse Kerk in Nederland mogen de volgende personen in principe aan het avondmaal:

de belijdende leden van de gemeente;
de doopleden van de gemeente (indien de kerkenraad, na beraad in de gemeente hiertoe heeft besloten);
de belijdende (en indien dat voor de eigen gemeenteleden ook zo is, doop-)leden van andere gemeenten uit de Protestantse Kerk (en/of geassocieerde kerken);
de leden van andere kerken, voor zover zij in hun eigen kerk ook aan het avondmaal gaan.

Anderen die in een gemeente aan het avondmaal willen, spreken hierover vooraf met de kerkenraad. De kerkenraad zal dan van geval tot geval, met oog voor bijzondere persoonlijke omstandigheden en op grond van pastorale overwegingen een beslissing nemen. (Zie CCBG Zuid-Holland 2019-222 en Prof. Dr J. Muis in ‘De maaltijd van de Heer.)

Hoe om te gaan met het avondmaal tijdens corona?

In verband met corona kan het avondmaal niet op reguliere wijze worden gevierd. Gelet op de bijzondere omstandigheden heeft het moderamen van de generale synode mogelijkheden aangedragen aan kerkenraad om toch -via internet-kerkdiensten- het avondmaal te vieren.

U kunt deze mogelijkheden vinden op:

Moderamen over vieren Avondmaal in corona-tijd

26 mrt 2020

Deze informatie is bijgewerkt op 26-3-2020

Verdieping

Het sacrament van het Heilig Avondmaal

Bungeejumpen vanaf de schouders van de traditie

Dopen alleen op zondag?

Food Ministry

Doopverzoek vluchtelingen: hoe toets je dat?

Bekijk meer

Avondmaal & Doop

Sacramenten in de protestantse traditie

Bezinning op de doop

Bezinning op het avondmaal

Ideeën

Avondmaalscatechese

In gesprek over de nota 'De Maaltijd van de Heer - bezinning op het avondmaal'

Veelgestelde vragen

Verdieping

Het sacrament van het Heilig Avondmaal

Bungeejumpen vanaf de schouders van de traditie

Dopen alleen op zondag?

Food Ministry

Doopverzoek vluchtelingen: hoe toets je dat?

Mogen we uw contactgegevens voor eventuele verdere vragen? (niet verplicht)