Een krimpsituatie zorgt voor moeilijke beslissingen. De kerkenraad van Nijmegen stond voor lastige keuzes en kon het intern niet eens worden. Hulp van buiten kan dan verhelderend zijn. “We hebben bij de classispredikant onze problemen op tafel gelegd.”
Visitatie als hulp van buitenaf in Nijmegen
In de Protestantse Gemeente Nijmegen ontstond drie jaar geleden een unieke situatie toen drie vaste predikanten in relatief korte tijd met emeritaat zouden gaan. De gemeente stond op een kruispunt: door afnemend ledenaantal was krimp van 3 naar 1,5 fte in predikantsplaats noodzakelijk, een beroepingsprocedure strandde en er moest een kerkgebouw worden afgestoten. Hoe nu verder, was de vraag waar de kerkenraad voor kwam te staan. “Het ging aan alle kanten mis”, zegt kerkenraadsvoorzitter Barend de Gooyert. “Eerst zaten we in een situatie met 3 predikanten in 3 kerken, ‘koninkrijkjes’ op zich. In een tijd van krimp wordt dan naar elkaar gekeken. Er moet bezuinigd worden, maar liever niet in ‘onze’ kerk, wordt dan gedacht. Mensen schieten in de kramp en willen niet opgeven wat altijd van hen geweest is. Maar het was klip-en-klaar dat er een keuze gemaakt moest worden. Daarbij kwam visitatie, dus hulp van buitenaf, in zicht.”
Welke toekomstvisie in krimpsituatie?
In diezelfde periode was interim-predikant Rainer Wahl aan het werk in de gemeenteVerder lezen
Tijdelijke predikanten in Nijmegen gewoon ‘de dominee’. Hij had de opdracht inhoudelijk te kijken naar hoe de gemeente in de krimpsituatie verder kon, met een perspectief richting de toekomst. Ondertussen moest hij veel ‘oud zeer’ opruimen. De verkoop van het gebouw kwam daar nog bovenop. De Gooyert: “Wahl werkte aan een toekomstvisie voor onze gemeente. We moesten ons één gemeente gaan voelen, met weliswaar verschillende vierplekken. Dat zijn processen die tijd kosten.”
Proces weer vlot trekken
De kerkenraad - die bestond uit ambtsdragers vanuit alle wijken - kon het onderling niet eens worden. Er speelden veel verschillende belangen. De Gooyert: “We kwamen er niet uit en besloten dat het goed zou zijn even te stoppen met vergaderen. Er was wantrouwen over en weer. Zo werd de kerkenraad als het ware ‘on hold’ gezet.” Het werd duidelijk dat de gemeente Nijmegen hulp van buitenaf nodig had om het proces weer vlot te trekken. “We hebben aangeklopt bij onze classis Gelderland Zuid & Oost, en hulp gevraagd”, vervolgt De Gooyert. ‘Kom over en help ons.’ We vroegen een gesprek aan met classispredikant Jaap van Beelen.” Scriba Gerbrand Hoek vult aan: “In februari 2019 hebben we bij hem op kantoor onze problemen op tafel gelegd en visitatie aangevraagd.”
Iedereen kon zegje doen
Het visitatieproces, gericht op het functioneren van de kerkenraad, begon na het gesprek. De visitatiecommissie oriënteerde zich breed en sprak met diverse groepen in gemeente. Op verzoek van De Gooyert en Hoek werd ook een spreekuur georganiseerd, waar ieder gemeentelid zijn of haar kijk op de zaak kon geven. “Er zijn verschillende mensen langs geweest, dus die behoefte was er echt.”
Adviesrapport werkt als spiegel
Een half jaar later kwam het adviesrapport van de visitatiecommissie. “We kregen het dringende advies om eerst ruimte te nemen voor bezinning”, zegt De Gooyert. “De visitatoren raadden aan ervoor te zorgen dat we inhoudelijk met elkaar zouden praten en van elkaar zouden weten hoe we in het geloof staan. Dat geeft verbinding en helpt in het werkproces met elkaar.” Het rapport werkte als een spiegel voor de Nijmeegse kerkenraad. “De sfeer werd gedurende het visitatieproces anders”, herinnert De Gooyert zich. “Het rapport schudde ons als het ware door elkaar: we moesten sámen aan de slag.” Hoek en De Gooyert: “De vinger werd op de zere plek gelegd. We kregen geen pasklare oplossing, maar wel een duw in de goede richting. Ook naar de gemeente toe konden we zeggen: hier moeten we mee verder. De visitatiecommissie steunde ons in de stappen die we al wilden zetten.”
De ‘gedwongen’ vergaderrust deed goed. “Er begon een besef van verantwoordelijkheid naar boven te komen: we moeten zo langzamerhand weer eens bij elkaar komen en besluiten nemen. Zo werd de tijd onze vriend”, zegt Hoek.” De Gooyert vervolgt: “Toen we weer opgestart waren, kwamen we terug bij de vraag ‘wat willen we nu eigenlijk?’ De krimp is onvermijdelijk, wat kunnen we nog wel en wat niet?”
Een nieuwe predikant
In Nijmegen werden 7 werkgroepen ingesteld op verschillende werkterrein binnen de kerk, zoals ‘liturgie en eredienst’, ‘jeugd- en jongerenwerk’ en ‘pastoraat’. In maart 2021 rondde interim-predikant Wahl zijn werk af en was inmiddels het beroepingswerk opnieuw opgestart. Half juni werd een beroep uitgebracht op ds. Wouter Slob. “Tot onze grote vreugde nam hij het beroep aan en werd ds. Slob op 12 september bevestigd als onze nieuwe predikant”, zegt De Gooyert. “Daar zien we toch wel Gods leiding in. Hij zorgde ervoor dat deze man hier in Nijmegen aan het werk is. Wouter Slob doet zijn werk met passie en brengt nu al enthousiasme terug in kerkenraad en gemeente.”
De toekomst met vertrouwen tegemoet
De Gooyert en Hoek kijken terug op een roerige tijd, die uiteindelijk veel goeds bracht. “Het werk van interim-predikant Wahl heeft ons gebracht waar we nu staan. We werken veel beter samen, en onze nieuwe predikant kan daar naar onze verwachting een extra boost aan geven. De visitatieperiode hebben we nodig gehad als gemeente. In zo’n situatie heb je mensen van buitenaf nodig, die vanuit een andere blik naar de problemen kijken. De visitatoren hebben daar bij ons een goede rol in gespeeld”, zegt Barend de Gooyert. Hij is hen daar dankbaar voor: “Er waren tijden dat ik de handdoek in de ring wilde gooien. Ik stop ermee, dacht ik dan. We zitten nu gelukkig bij elkaar in een sterk verbeterde sfeer. De blik vooruit, de toekomst met vertrouwen tegemoet!”
U leest de volledige uitleg over visitatie bij de veelgestelde vragen.
Lees ook:
