De diaconie van de Protestantse Gemeente Gouda zet zich op verschillende manieren in voor asielzoekers en vluchtelingen. “Huis en haard verlaten doe je niet zomaar. Een steuntje in de rug kan van grote betekenis zijn.”
Ahmed is voor het eerst bij de taaloefengroep. Hij is pas een maand in ons land en spreekt al wat Nederlands. Maar het werkblad dat op tafel ligt, is lastig. “Gezins-her-eniging.” Robert spreekt het langzaam en duidelijk gearticuleerd uit. Een lastig woord, waarvan hij de drie delen een voor een uitlegt, soms met hulp van wat Engels. Vrijwilliger zijn in deze groep is soms behoorlijk intensief, vertelt hij later. Maar hij doet het graag, want hij wil graag iets kunnen betekenen voor ‘onze nieuwe medelanders’. Aan twee andere tafels is het niveau hoger. Maar de regels voor d’s, t’s en dt’s blijken lastig. “Ach, autochtone Nederlanders maken hiermee ook veel fouten”, wordt vergoelijkend gezegd.
Al ruim vier jaar komt de taaloefengroep bij elkaar in kerkgebouw De Veste in Gouda. Eens in de twee weken, ook in vakantieperiodes. Een duidelijk ritme is belangrijk, aldus Aart Both. Al vanaf het begin coördineert hij de bijeenkomsten, samen met zijn dochter Hilde. “Het is altijd weer de vraag hoeveel mensen er komen, want ze hoeven zich niet op te geven. Het gebeurt dus wel dat een deel van de vrijwilligers na aanvang direct weer naar huis kan.” Vandaag is het rustig, het komt ook voor dat er tien of twaalf gegadigden zijn.
Wortelen en thuis raken
Het vluchtelingenwerk in Gouda is vooral vanaf 2015 van de grond gekomen, vertelt Both. “Er kwamen toen veel Syriërs naar ons land en er zou hier misschien een azc komen. De kerken wilden deze mensen welkom heten en er werden regelmatig gezamenlijke maaltijden georganiseerd. Vanuit de vluchtelingen zelf kwam de vraag: help ons met jullie taal. Eerst gebeurde dat bij mensen thuis, later vroeg ik me af of we hier niet iets konden organiseren. De diaconie van de Protestantse Gemeente Gouda stelde vervolgens ruimte met koffie en thee ter beschikking.”
Moeten vluchten en op de vlucht zijn, hield Both al langer bezig. “Huis en haard verlaten is niet niks, dat doe je niet zomaar. Een steuntje in de rug kan dan van grote betekenis zijn, en is voor ons een kleine moeite. Gewoon er zijn voor mensen. Als ik hoor praten over ‘gelukszoekers’, denk ik: houd je mond toch, je weet niet waar je het over hebt.”
Binnen de taaloefengroep wordt zo mogelijk een-op-een gewerkt, mede omdat de niveauverschillen groot zijn. Zowel spreken als schrijven wordt geoefend. Tijdens de bijeenkomsten wordt geen lesmethode gebruikt, wel komen er werkbladen aan te pas die Both overal vandaan haalt. Dat voorkomt dat de vrijwilligers elke keer opnieuw zelf moeten bedenken waar het over moet gaan. Bij voorkeur wordt materiaal gekozen dat te maken heeft met het dagelijks leven in Nederland. “Daarmee draag je bij aan de inburgering.” Soms worden mensen die werk zoeken geholpen bij het voorbereiden van een sollicitatie, gewoon eens oefenen met een vrijwilliger die dat kan. Echt wortelen en thuisraken in den vreemde is lastig, weet Both. Ook daaraan hoopt de groep een bijdrage te leveren.
Taalbeheersing
In een zijzaal zit Hilde met Lien die in Syrië geboren is en hier al jaren komt. Het is vakantie, en daarom leert Lien haken. Ze zit op de havo, de volgende keer zal huiswerk weer het uitgangspunt zijn. Nederlands leren is eigenlijk niet meer nodig. Het is zelfs te horen dat Lien in Zuid-Holland woont. Maar het beheersen van een taal vraagt veel. Haaktermen uit het voorbeeldenboek worden uitgelegd en Hilde vlecht Nederlandse uitdrukkingen en gezegden door het gesprek. Zij heeft zelf een commerciële achtergrond, en de taaloefengroep biedt haar gelegenheid zinvol, sociaal en maatschappelijk relevant bezig te zijn.
Musa uit Sudan onderstreept het belang van de een-op-eenbegeleiding. Hier kan hij oefenen en als dat nodig is vragen stellen over teksten uit de inburgeringscursus en de opleiding autotechniek die hij volgt. Riet, zijn begeleider vanavond, gaat graag in gesprek. “Dit geeft de gelegenheid eens over de schutting te kijken en vraagt om uit je comfortzone te komen.”
Diaconale inbedding
De taaloefengroepen zijn ingebed in het geheel van activiteiten van de diaconie van de Protestantse Gemeente Gouda. Bovenwijks is een aantal clusters gevormd waarin diakenen uit de verschillende wijkgemeenten participeren. Eén ervan is het cluster Kerk & Vluchteling, waarvan diaken Helmich van der Kolk voorzitter is. “Het cluster probeert de situatie van vluchtelingen blijvend onder de aandacht te brengen in de wijken”, legt hij uit. Naast de taaloefengroepen is er een maatjesproject waarbij statushouders die hun weg zoeken in de Nederlandse maatschappij iemand naast zich krijgen voor ondersteuning bij praktische zaken. In een paar wijken wordt met enige regelmaat gezamenlijk gegeten. Ook samen sporten kan erbij horen, en leren fietsen.
De diaconie richtte zich in beginsel op statushouders. “Waar Vluchtelingenwerk zich terugtrok zodra iemand een verblijfsvergunning had, pakte de kerk de begeleiding over.” In de praktijk heeft de kerk steeds vaker te maken met mensen die lang moeten wachten op de start van hun procedure, die in beroep gaan, of die onderduiken omdat het niet mogelijk is terug te keren naar het land van herkomst. “Zo kwam dat op ons pad.”
Hulp aan de vreemdeling aan de poort is vanzelfsprekend voor kerk-zijn, vindt Van der Kolk. Om grootse activiteiten gaat het meestal niet; eens een klusje bij iemand, helpen met een formulier, meegaan naar een sollicitatiegesprek, of gewoon een kop koffie drinken. Tegelijk is het bijzonder om mee te maken dat het cluster Kerk & Vluchteling al snel een volwaardige gesprekspartner werd van de burgerlijke gemeente en maatschappelijke instanties, voegt hij eraan toe. “Het stemt hoopvol om in de directe omgeving belangrijk werk te kunnen doen en met eigen ogen de resultaten te zien. De kleine lichtpuntjes zijn vaak het meest waardevol.”
