Een kreeft die vervelt, is heel kwetsbaar op het moment dat het oude schild verdwenen is en het nieuwe nog niet aangegroeid. Dat beeld gebruikt ds. Judith van den Berg voor haar gemeente in Roermond. Deze gemeente ‘vervelt’ de laatste jaren van een witte protestantse enclave in Limburg naar een kleurrijke christelijke familie. Een kwetsbaar indrukwekkend proces.
Van den Berg: “Ja, Limburg is een krimpregio. Ja, we zien ook de leegloop van de kerken. Mijn predikantsplaats wordt kleiner de komende jaren. En toch weten we omwonenden die behoefte hebben aan zingeving te bereiken. Er is aanloop van christenen uit de omliggende AZC’s. We zien het glas hier liever half vol. We pionieren. We ploeteren. Het is intensief en soms eenzaam. Maar we zien ook heel veel kansen en kiemen voor de toekomst.”
Over die kansen en kiemen gaat het werkbezoek dat Jurjen de Groot aan de Minderbroederskerk in Roermond brengt. Sinds 1 september 2019 zijn ze diaconale presentieplek van Kerk in Actie. Dat betekent dat de gemeente subsidie van Kerk in Actie heeft gekregen om haar werk voor vluchtelingen te kunnen intensiveren.
Aan tafel zitten, naast ds. Judith van den Berg, drie leden van de diaconie: Klaas Baas, Grieta Gootjes en Gerben Huberts. Er is nauwelijks tijd voor de voorbereide presentatie. Vanaf het moment van binnenkomst ontrolt zich een gesprek over alle activiteiten van deze gemeente, de transformatie die in Roermond plaatsvindt en de toekomst van de kerk.
De Groot: “Wat ik hier aantref, is een toekomstgerichte kerk. Ik ben echt onder de indruk. Veel gemeenten noemen zichzelf kleurrijk en gastvrij, maar dat blijven vaak woorden op papier. Jullie leven deze woorden op een hele indrukwekkende manier. Wat mij betreft zijn jullie een inspirerend voorbeeld van de kerk van de toekomst.”
Kijken naar wat bindt
Volgens Van den Berg heeft deze gastvrije en open houding te maken met de regionale context. “Protestanten in Limburg zijn zelf vreemden in een katholieke omgeving. Vanuit die ervaring is het wellicht makkelijker om echt open te staan voor nieuwkomers. Je weet hoe het voelt om ‘vreemde’ te zijn. Je herkent de kwetsbaarheid. Daarom staan we echt open voor iedereen. En je ziet, dat transformeert onze geloofsgemeenschap.”
Grieta Gootjes vult lachend aan: “Boven de rivieren kijk je naar wat je scheidt en zoek je een gemeente die bij je past. Hier heb je die ‘luxe’ niet. Er is één protestantse gemeente voor Roermond en 30 omliggende dorpen. Je kijkt dus naar wat je bindt.”
Sterker nog: in 1975 is deze gemeente ontstaan uit een fusie tussen gereformeerden, hervormden, lutheranen en doopsgezinden. Gootjes: “We waren het SoW-proces dus ver vooruit.”
Vanuit de houding ‘kijken naar wat je bindt’ zijn er contacten gelegd met de azc’s in de omgeving. Al jarenlang weten christelijke migranten hun weg te vinden naar de gemeente. Ze krijgen taalles, ze bezoeken de kerkdiensten, laten zich dopen, draaien mee in de activiteiten en vrijwilligerswerk van de gemeente.
Van den Berg: “Dat zij aanhaken bij onze geloofsgemeenschap geeft hoop. Daar zitten zoveel kiemen in die ons geloof weer versterken.”
Zie de ander als maatje
Volgens Van den Berg heb je een beginnetje nodig. “Je moet niet voor de ander iets regelen, maar met de ander iets regelen. Zie de ander als maatje. Ook in onze gemeente was het in eerste instantie wij/zij, maar dat veranderde toen ze gingen koffieschenken. De nieuwkomers waren blij dat ze een bijdrage konden leveren. De trouwe kerkgangers waren blij dat de nieuwkomers een gezicht kregen.”
Ook tijdens dit werkbezoek wordt duidelijk hoe hier vorm aan wordt gegeven. Een kok uit Iran heeft de lunch voorbereid. Bij de lunch schuiven een aantal bewoners van het AZC aan. Er volgen indrukwekkende gesprekken over christen-zijn in Iran, over onvrijheid en vrijheid en over wachten, lang wachten tot je weet of je in Nederland mag blijven.
De kok is een kleine bescheiden man. Zijn vrouw is nog Iran. Zijn kind studeert in Zweden, vertelt hij met enige trots. Hij is naar Nederland gevlucht, omdat hij christen is. “Ik heb niet voor God en Jezus gekozen. Zij hebben voor mij gekozen. De IND heeft net mijn verzoek afgewezen, maar ik vertrouw op Jezus. Het komt goed.”
Van den Berg: “We zien wel dat we moeten gaan nadenken over een soort ‘maatjessysteem’. Nu helpen ze bijvoorbeeld bij het koffieschenken, maar het zou fantastisch zijn als ze ook kerkenraadslid willen worden of vrijwilliger bij de kindernevendienst. Er zijn echter wat culturele verschillen te overbruggen. We denken dat een maatjessysteem hierbij kan helpen om elkaar beter te begrijpen.”
God geeft zoveel ruimte
En naast de nieuwkomers uit de AZC’s zijn er ook nieuwkomers uit de stad zelf. Zinzoekers, mensen die aanhaken bij bijv. de maaltijd ‘Eat & Meet’. Van den Berg: “Ik wilde een klassieke gespreksgroep over de Bijbel starten. Dat leek me het minste wat een predikant kan doen. Ik had slechts één aanmelding. Tegelijkertijd begonnen we met het initiatief ‘Eat & Meet’. De eerste keer waren er meteen 25 mensen. Er werd over geloof gepraat, er werd gehuild. Het was prachtig.”
Eat&Meet, een maaltijd voor 4 euro, is inmiddels een begrip in de omgeving. Zo komen er bijvoorbeeld van de naastgelegen Jumbo regelmatig personeelsleden mee eten die vervolgens hun weg naar andere activiteiten van de gemeente weten te vinden. Gootjes: “Er is zoveel behoefte aan zingeving. Iedereen heeft een Boeddha in huis staan. Dat zijn allemaal potentiële christenen. God geeft ons zoveel ruimte en mogelijkheden om anderen op te nemen, laten we dat dan ook doen.”
Zorgen zijn er ook
Alhoewel er veel is om dankbaar voor te zijn, zijn ook zorgen. De trouwe kerkgangers hebben soms wat moeite met de ‘verkleuring’ van de gemeente. Ze vinden het lastig dat er Engelstalige onderdelen in de kerkdienst zitten. Of dat er een lied in Farsi wordt gezongen. Van de Berg geeft aan dat het belangrijk is om ook hen te koesteren en hun zorgen en pijn te erkennen.
Ook de financiën van de gemeente zijn zorgelijk. Er is geen bezit, geen landerijen. De trouwe kerkganger geeft aan Actie Kerkbalans. De nieuwkomers (nog) niet. Van den Berg: “Ik zou het geweldig vinden als een gemeente met meer vermogen ons zou helpen, zoals op de laatste synodevergadering gesuggereerd is.”
Ook de diakenen geven aan dat het intensief is. Gerben Huberts is voor een paar uur per week aangesteld als diaconaal pionier. Hij onderhoudt de contacten met de AZC’s in de regio. “Maar soms voel ik me Jona. Dan wil ik niet meer naar zo’n AZC toe. Toch krijg ik dan altijd net een beetje ademruimte en kan ik meer opladen aan de Bron om vervolgens met frisse moed weer verder te gaan.”
Als ze in Roermond één ding aan andere gemeenten mogen meegeven dan is het wel dat je als gemeente niet alleen op papier moet belijden dat je ‘gastvrij en veelkleurig’ bent, maar dat je dit echt moet doorleven. Het levert in in ieder geval in Roermond een gemeente op waar het zindert van activiteiten en het gonst van geloof.
Van den Berg: “Nieuwkomers hebben behoefte aan een christelijke familie. Door naar hun behoefte te luisteren, zijn we dat ook echt geworden.”
