Kerken zijn, net als alle andere organisaties in Nederland, gebonden aan de Nederlandse wetgeving op het gebied van auteursrecht. De Auteurswet en de Wet op de Naburige Rechten zijn van toepassing op alle activiteiten waarbij gebruik wordt gemaakt van beschermde werken - ook binnen de kerk.
Informatie op deze pagina
- De wettelijke basis voor auteursrechten
- Kopiëren muziek
- Uitvoeren van muziek
- Licenties en auteursrechten online kerkdiensten
- Auteursrecht buiten de eredienst
- Publiceren van teksten op een website
- Beschikbare licenties
De wettelijke basis voor auteursrechtvergoedingen
Het werk van de makers van bijvoorbeeld teksten, melodieën, vertalingen en bewerkingen is in de Nederlandse wet beschermd. Dit werk mag niet 'zo maar' gebruikt, overgenomen of uitgevoerd worden. Iemand die een creatief werk maakt, heeft zeggenschap over het gebruik daarvan.
Dit betekent dat, wanneer een werk van iemand anders gebruikt, uitgevoerd of gekopieerd wordt, daar toestemming voor gevraagd moet worden en – vaak – voor betaald moet worden. Deze zeggenschap is geregeld in de Auteurswet. Deze wetten maken het mogelijk dat degenen die werken creëren (bijvoorbeeld een componist) of uitvoeren (bijvoorbeeld een zanger), als enige mogen beslissen over de exploitatie van die werken en dat die werken bovendien worden beschermd tegen misbruik door anderen. Mede dankzij de Auteurswet en de Wet op de Naburige Rechten blijven mensen creatief: het recht beschermt de belangen van de bedenker of uitvoerder van een werk, ongeacht of dit werk binnen of buiten kerkelijke context wordt gebruikt.
Kopiëren kerkmuziek
Het kopiëren van muziek en/of teksten voor de zondagse liturgie is aan auteursrechtelijke regels gebonden. Wanneer een gemeente een licentie heeft voor gebruik van het Liedboek, mag de tekst en muziek van bijna alle liederen ook afgedrukt worden in een liturgieboekje. Wel dient er toestemming gevraagd te worden voor publicatie van de liturgie met het lied of het lied zelf op een website of in een kerkblad, want dat gebruik valt buiten de licentie. Bij het gebruik van liederen buiten het Liedboek dient toestemming gevraagd te worden bij de uitgever of auteur.
Uitvoeren van muziek
Voor het uitvoeren van muziek in de eredienst, dus het zingen en spelen, heeft de Protestantse Kerk in Nederland met de Buma een regeling getroffen. Jaarlijks betaalt de Protestantse Kerk een bedrag waarmee voor alle plaatselijke gemeenten van de Protestantse Kerk de uitvoeringsrechten zijn afgekocht. Deze regeling geldt alleen voor in het kerkgebouw. Wanneer de kerkdienst online uitgezonden wordt, moeten er in sommige gevallen licenties worden aangevraagd.
Licenties en auteursrechten in online kerkdiensten
In veel gemeenten worden kerkdiensten online uitgezonden. Het (rechts)gebied van het auteursrecht en de naburige rechten is helaas ingewikkeld. Welke regels gelden, is afhankelijk van hoe bepaalde stukken openbaar worden gemaakt (via YouTube of via kerkomroep; met beeld of zonder beeld; openbaar of alleen met een inlog-code).
Naast het auteursrecht en de naburige rechten moet bij het uitzenden van internet-kerkdiensten ook gelet worden op de privacy.
Hieronder wordt zo praktisch mogelijk aangegeven met welke rechten (auteursrechten en naburige rechten) een gemeente te maken heeft in een online kerkdienst en onder welke voorwaarden (licenties) daar mee omgegaan kan worden:
| Onderwerp van het recht | Recht + Rechthebbende | Oplossing (licentie) |
|---|---|---|
| De preek en eigen geschreven onderdelen van de dienst | Auteursrecht van de predikant | Van tevoren afspreken met de predikant: 1. via welk platform; 2. dat de dienst online zal worden uitgezonden; 3. of dit openbaar of via een inlogcode te zien is, en; 4. hoe lang het online blijft staan. |
| Uitvoering van liederen | Naburige rechten van de uitvoerende musici | Van tevoren afspreken met de musici: 1. via welk platform; 2. dat de dienst online zal worden uitgezonden; 3. of dit openbaar of via een inlogcode te zien is, en; 4. hoe lang het online blijft staan. |
| Producent/bewerker van de beelden en het geluid van de online kerkdienst | Naburige rechten van de uitvoerende producent/bewerker | Van tevoren afspreken met de producent/bewerker: 1. via welk platform; 2. dat de dienst online zal worden uitgezonden; 3. of dit openbaar of via een inlogcode te zien is, en; 4. hoe lang het online blijft staan. |
| Teksten uit boeken, van gedichten, etc | Auteursrecht van de desbetreffende auteur (of rechthebbenden) | 1. Slechts citaten gebruiken (daarbij wel de naam van de auteur en de uitgave noemen); of 2. toestemming vragen. |
| Teksten uit de Bijbel | Auteursrechten van de vertaler (of rechthebbenden) | Uitgaven van de NBG (zoals de NBV en BGT) mogen gebruikt worden in online kerkdiensten met een maximum van 50 verzen. |
| Teksten van liederen | Auteursrechten van de tekstschrijver (of rechthebbenden) | Zie hieronder 'muziek en online kerkdiensten' |
| Muziek van liederen | Auteursrechten van de componist (of rechthebbenden) | Zie hieronder 'muziek en online kerkdiensten' |
Muziek en online kerkdiensten
Kerkdienst die via YouTube of Facebook worden uitgezonden
Voor liederen die vallen onder BumaStemra hoeft geen licentie afgesloten te worden (dat hebben YouTube en Facebook al gedaan). Welke liederen onder BumaStemra vallen is na te gaan in de titelcatalogus. Wanneer er liederen gebruikt worden die niet vallen onder BumaStemra, dan moet ervoor gezorgd worden dat de juiste licenties zijn geregeld. Veel christelijke muziek valt onder de CCLI. Bij de CCLI is het mogelijk een streaming-licentie te verkrijgen.
Kerkdienst via Kerkdienstgemist.nl, Kerkomroep.nl
Voor liederen die vallen onder BumaStemra en CCLI: gebruik de streaming-licentie van CCLI. Wanneer er liederen gebruikt worden die niet vallen onder BumaStemra, dan moet ervoor gezorgd worden dat de juiste licenties zijn geregeld.
Auteursrecht buiten de eredienst
Ook buiten de kerkdienst gebeurt er veel in de gemeente: op de gemeenteavond wordt een keer een film vertoond of op een jongerenavond wordt er muziek gedraaid. In al deze gevallen kan er sprake zijn van beschermde werken waar rechten van bedenkers en uitvoerders op rusten. Hun rechten worden beschermd door de Auteurswet en de Wet op de Naburige Rechten.
Publiceren van liederen, teksten en gedichten op websites
Voor het publiceren van tekst en muziek op een website, in beeld en geluid (openbaar maken en/of verveelvoudigen) is altijd toestemming nodig van auteursrechthebbenden. Dit geldt voor alle online publicaties van kerkelijke content.
Beschikbare licenties voor bijbel- en liedteksten
Er zijn diverse licenties verkrijgbaar voor het gebruik van religieuze teksten en muziek. Deze licenties dekken verschillende toepassingen zoals projecteren en kopiëren van liedteksten, uitvoering, streaming, downloaden en achtergrondmuziek.
- Liedboek voor de Kerken (1973): Beamerpakket
- Evangelische Liedbundel: Beamerpakket
- Op Toonhoogte 2005: Beamerpakket
- Op Toonhoogte 2015: Op Toonhoogte Online
- Liedboek, zingen en bidden in huis en kerk (2013): Liedboek Online
- Hemelhoog: Hemelhoog Online
- Weerklank: Weerklank Online
- Opwekking: Beamersoftware
- Diverse bundels als Opwekking, Johannes de Heer, ed.: Liedlicentie CCLI
- Streaminglicentie bij Buma, via CCLI
- Achtergrondmuziek afspelen: Achtergrondmuziek Licentie bij BUMA, via CCLI
- Downloadlicentie bij Buma
- Film: Filmservice
- Bijbelteksten, zie onder andere: Nederlands Bijbelgenootschap
